Η πανσέληνος του Αυγούστου 2024 λέγεται αλλιώς και «πανσέληνος του Οξύρυγχου» - Από πού πήρε την ονομασία της, το κόκκινο φεγγάρι και οι εκδηλώσεις από το Υπουργείο Πολιτισμού.


Η πανσέληνος του Αυγούστου για το 2024 θα ολοκληρωθεί απόψε το βράδυ, Δευτέρα 19 Αυγούστου, και έχει ονομασθεί το «φεγγάρι του Οξύρυγχου».

Μετά τη δύση του ηλίου, στρέφοντας το βλέμμα προς τα νοτιοανατολικά, θα διακρίνουμε στον νυχτερινό ουρανό την ανατολή του «Φεγγαριού του Οξύρυγχου».

Η πανσέληνος του Αυγούστου ονομάζεται και «Φεγγάρι του Οξύρρυγχου» λόγω των ιθαγενών της Αμερικής οι οποίοι τέτοια μέρα ψάρευαν το συγκεκριμένο ψάρι – γνωστό και ως μουρούνα.

Από μπαλκόνι, πάρκο, το Σούνιο ή κάποια παραλία, το φεγγάρι του Αυγούστου είναι ιδανικό για παρατήρηση και απόλαυση. Μουσεία και αρχαιολογικοί χώροι ανά την Ελλάδα προετοιμάζουν εκδηλώσεις για εκείνη την βραδιά.

Το κόκκινο φεγγάρι του Αυγούστου και η Υπερπανσέληνος

Κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, και ιδίως τον Αύγουστο, η Σελήνη φαίνεται μεγαλύτερη από ό,τι τους υπόλοιπους. Συχνά δε, παίρνει μια πιο βαθιά και κόκκινη απόχρωση.

Αυτό συμβαίνει διότι αυτή την περίοδο, η θέση της Σελήνης είναι χαμηλά στον ορίζοντας και έτσι το φως διαθλάται, με αποτέλεσμα να έχει μια σκούρα απόχρωση. Το φαινόμενο αυτό είναι ακόμα πιο έντονο κατά την ανατολή του φεγγαριού, η οποία συμβαίνει περίπου την ίδια στιγμή με τη Δύση του Ηλίου.

Το επερχόμενο φεγγάρι χαρακτηρίζεται ακόμα και ως «υπερπανσέληνος». Μάλιστα, πρόκειται για την πρώτη από τις 4 διαδοχικές που θα σημειωθούν φέτος (Αύγουστος, Σεπτέμβριος, Οκτώβριος, Νοέμβριος).

Ο όρος υπερπανσέληνος χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τον αστρολόγο Richard Nolle το 1979. Με βάση τα στοιχεία του οργανισμού «Earth Sky», ο όρος αναφέρεται στις πανσελήνους κατά τις οποίες το φεγγάρι βρίσκεται πιο κοντά στην τροχιά της Γης από ό,τι συνήθως (όχι απόσταση μεγαλύτερη του 10% από το κοντινότερο δυνατό σημείο στη Γη).

Κατά την υπερπανσέληνο, το φεγγάρι εμφανίζεται έως και 14% μεγαλύτερο και 30% φωτεινότερο, συγκριτικά με μια απλή πανσέληνο.

Οι εκδηλώσεις του Υπουργείου Πολιτισμού

Το Υπουργείο Πολιτισμού θα διοργανώσει και φέτος τις εκδηλώσεις της Αυγουστιάτικης Πανσελήνου, υπό τον συντονισμό της Γενικής Διεύθυνσης Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς, προσφέροντας ελεύθερη είσοδο σε επιλεγμένους αρχαιολογικούς χώρους, μνημεία, ιστορικούς τόπους και μουσεία, τη νύχτα της Πανσελήνου, τη Δευτέρα 19 Αυγούστου 2024.

Όπως αναφέρει σχετική ανακοίνωση του ΥΠΠΟ, περισσότεροι από 100 αρχαιολογικοί χώροι, ιστορικοί τόποι, μουσεία και μνημεία, σε ολόκληρη τη χώρα, θα υποδεχθούν το κοινό κάτω από το φως του φεγγαριού. Εκδηλώσεις θα πραγματοποιηθούν σε πάνω από πενήντα αρχαιολογικούς χώρους και μουσεία, ενώ άλλοι τόσοι θα παραμείνουν ανοιχτοί για το κοινό με ελεύθερη είσοδο.

Στην πόλη των Τρικάλων η Εφορεία Αρχαιοτήτων Τρικάλων διοργανώνει μουσική εκδήλωση με τίτλο: " Ένα φεγγάρι για την ... Έλλη", αφιερωμένη στην Έλλη Διβάνη, στις 21.00 το βράδυ στο Υπαίθριο Δημοτικό Θέατρο (Φρούριο) των Τρικάλων, με ελεύθερη είσοδο. Η εκδήλωση υλοποιείται με την υποστήριξη της συμπολίτισσας Σοφίας Διβάνη και οργανώνεται στο πλαίσιο των εκδηλώσεων του Υπουργείου Πολιτισμού για την πανσέληνο, από το «Μουσείο Τσιτσάνη», σε συνεργασία με την Εφορία Αρχαιοτήτων Τρικάλων, τον Δήμο Τρικκαίων και τον Σύλλογο Τρικαλινών Ζωγράφων. 

Καλεσμένοι καλλιτέχνες είναι η Φιόρη - Αναστασία Μεταλληνού, αστροφυσικός στο Εθνικό Αστεροσκοπείο και υψίφωνος, και ο Χρήστος Παπαχρήστος, οι οποίοι με τη συνοδεία της ορχήστρας και σε ενορχηστρώσεις του Σάκη Κοντονικόλα, θα παρουσιάσουν στο κοινό ένα δίωρο πρόγραμμα με τραγούδιαγιατο αυγουστιάτικο φεγγάρι. Τραγούδια του έρωτα, του πόθου, της προσμονής, τραγούδια των σπουδαιότερων Ελλήνων δημιουργών ( Χατζηδάκι, Ξαρχάκου, Μούτση, Θεοδωράκη, Τσιτσάνη κ.α.). Ανάμεσα στα τραγούδια θα απαγγέλλονται στίχοι των Σεφέρη, Νερούδα, Γκάτσου, Μπωτλαίρ, Ρίτσου, Λόρκα κ.α.,

Πρόκειται για μια συνομιλία ανάμεσα στη μουσική, την ποίηση και την αστρονομία, με τη συμμετοχή εξαιρετικών καλλιτεχνών. Γιατί όπως έχει πει και ο Μάνος Χατζιδάκις: «…Με το τραγούδι μίλησαν οι άνθρωποι στα πουλιά και αυτά με τη σειρά τους στους ανθρώπους. Και μ’ ένα τραγούδι τελικά θα πούμε καλημέρα ένα πρωί σε άλλους πλανήτες.»

Ο χώρος του Βυζαντινού Κάστρου των Τρικάλων θα είναι ανοικτός, με ελεύθερη είσοδο για το κοινό, από τις 8.30 έως 15.30 και από 19.00 έως 24.00.

Επίσης, η Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας και Σπηλαιολογίας θα πραγματοποιήσει μουσική εκδήλωση στον εξωτερικό χώρο του Κέντρου Τεκμηρίωσης και Εκπαίδευσης Σπηλαίου Θεόπετρας από τον Εξωραϊστικό και Εκπολιτιστικό Σύλλογος Θεόπετρας.

Το Κέντρο θα παραμείνει ανοικτό για το κοινό από 19:00 έως 24:00 για τη θέαση του αυγουστιάτικου φεγγαριού.  

Πανσέληνος Αυγούστου 2024: Μύθοι και αλήθειες

Η πανσέληνος του Αυγούστου μοιάζει μεγαλύτερη και λαμπερότερη. Αυτό που συμβαίνει είναι ότι στη διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών ο Ήλιος βρίσκεται στο υψηλότερο σημείο της ετήσιας φαινόμενης τροχιάς του στον ουρανό, ενώ αντίθετα η Σελήνη βρίσκεται σχετικά πιο κοντά στον ορίζοντα. Σε αυτή τη θέση η πανσέληνος μπορεί να συγκριθεί με διάφορα άλλα χαρακτηριστικά που βρίσκονται εκεί, όπως δέντρα, κεραίες και διάφορα κτίσματα.

Με αυτόν τον τρόπο ο εγκέφαλος του παρατηρητή παρασύρεται να πιστέψει ότι η πανσέληνος είναι μεγαλύτερη, ενώ επανειλημμένες μετρήσεις έχουν αποδείξει ότι το μέγεθος της δεν διαφέρει καθόλου από ώρα σε ώρα.

Από την άλλη, όντως υπάρχει διαφορά του μεγέθους της Σελήνης ανάλογα με το αν βρίσκεται στο περίγειό της (δηλαδή στο κοντινότερο σημείο της τροχιάς της γύρω από τη Γη) ή στο απόγειό της (στο πιο μακρινό σημείο), κάτι που συμβαίνει μια φορά κάθε μήνα.

Το πλησιέστερο περίγειο της Σελήνης φέτος θα είναι στις 3 Δεκεμβρίου (356.794 χιλιόμετρα), ενώ το μεγαλύτερο απόγειο ήταν στις 11 Μαΐου (406.512 χιλιόμετρα). Αυτό όμως δεν έχει σχέση με το πόσο μεγάλη φαίνεται η Σελήνη, όταν βρίσκεται κοντά στον ορίζοντα, κάτι που οφείλεται αποκλειστικά και μόνο σε οπτική απάτη.

Ο μύθος για το μεγαλύτερο αυγουστιάτικο φεγγάρι δεν είναι ο μοναδικός. Υπάρχουν και άλλοι μύθοι που έχουν καλλιεργηθεί κατά καιρούς στους διάφορους λαούς, μεταξύ των οποίων η σύνδεση της έξαρσης της "τρέλας" τη μέρα της πανσελήνου, εξ ου και η λέξη "σεληνιασμός", αλλά και η σύνδεσή του φεγγαριού με την επιληψία. Στατιστικές μελέτες όμως που έγιναν επανειλημμένα και έχουν δημοσιευθεί σε επιστημονικά περιοδικά (Annals of Emergency Medicine, Journal of Emergency Nursing, Journal of Toxicology and Psychological Report) αποδεικνύουν ότι δεν υπάρχει καμιά απολύτως σχέση ανάμεσα στη συμπεριφορά του ανθρώπου και στην πανσέληνο.

Μύθος είναι, επίσης, ότι τη μέρα της πανσελήνου γεννιούνται περισσότερα παιδιά ή ότι υπάρχουν περισσότερα ατυχήματα, παρ' όλα αυτά οι μύθοι αυτοί δεν λένε να "πεθάνουν" έως σήμερα. Ένας άλλος μύθος αφορά τον χρωματισμό της πανσελήνου που ορισμένοι τον θέλουν μερικές φορές να είναι "μπλε". Κάτω από ορισμένες σπάνιες συνθήκες πράγματι η χροιά της Σελήνης παίρνει ένα γαλαζωπό χρώμα (αντί του κανονικού γκρίζου), όταν π.χ. στην ατμόσφαιρα υπάρχει μεγάλη συγκέντρωση σκόνης από κάποια πρόσφατη μεγάλη έκρηξη ηφαιστείου, όπως συνέβη με την έκρηξη του ηφαίστειου Κρακατόα το 1883.