Aγαπητοί μαθητές ,κύριοι συνάδελφοι.

Στις   Μαϊου του 1453 ο Μωάμεθ   o πορθητής εισέρχεται θριαμβευτής στην Κωνσταντινούπολη και ο Ελληνισμός υφίσταται την πιο τραγική από όλες τις ιστορικές καταστροφές.Η Βασιλεύουσα γίνεται πρωτεύουσα της τεράστιας Οθωμανικής Αυτοκρατορίας που εκτείνεται από την Αίγυπτο και τη Συρία μέχρι τη Βιέννη και την Κριμαία.Από την μέρα εκείνη ο Ελληνισμός βρίσκεται υπόδουλος των Τούρκων και μπαίνει στα σκοτάδια της σκλαβιάς ,του μαρασμού και της πνευματικής κατάπτωσης . Οδυνηρός και αγιάτρευτος  ο  πόνος για τη χαμένη λευτεριά , την πληγωμένη περηφάνεια  και την ταπείνωση ενός λαού με ιστορική διαδρομή αιώνων .Και δυστυχώς για τους Έλληνες αυτή η σκλαβιά θα κρατήσει τετρακόσια χρόνια .

Στη μακροχρόνια αυτή περίοδο της Τουρκοκρατίας σημειώθηκαν αρκετές εξεγέρσεις  Ελληνικών περιοχών, τις οποίες  συνήθως υποκινούσαν  ξένες δυνάμεις  για τα δικά τους συμφέροντα και που όλες είχαν ατυχή κατάληξη . Ο ισχυρός οθωμανικός στρατός τις κατέπνιγε στο αίμα ,θανάτωνε με βάναυσους τρόπους τους επαναστάτες ,σφαγίαζε τους κατοίκους των επαναστατημένων περιοχών  και πούλαγε στα σκλαβοπάζαρα της εποχής τους νεώτερους των αιχμαλώτων.Όμως οι προσπάθειες αυτές σφυρηλατούσαν την εθνική συνείδηση και συσπειρώναν την εθνική ενότητα.

Κατά τον   αιώνα μια σειρά από ευνοϊκές συγκυρίες οδηγούν στην υλική και πνευματική αναγέννηση του Ελληνισμού.Αυξάνει ο  πληθυσμός του  ,ανθεί το εμπόριο και η ναυτιλία ,δυναμώνουν οι θεσμοί της αυτοδιοίκησης και ταυτόχρονα κάμπτεται η ισχύς του οθωμανικού κράτους.Εξίσου σημαντική ήταν η ανάπτυξη της παιδείας του Έθνους.Μεγάλοι δάσκαλοι του Γένους και  πολλοί φωτισμένοι Έλληνες της εποχής εκείνης εργάστηκαν με πάθος ,να αποτινάξει  ο λαός τον ζυγό της αμάθειας  και να αφυπνισθεί  ο πόθος για τη λευτεριά.

Έτσι στις αρχές του  αιώνα υπήρχαν όλες οι προϋποθέσεις για την οργάνωση ενός επαναστατικού κινήματος που θα οδηγούσε τους Έλληνες στην ανεξαρτησία .Το 1814 ,κατά ευτυχή συγκυρία , τρεις ταπεινοί έμποροι ,ο Νικόλαος Σκουφάς,ο Αθανάσιος Τσακάλωφ και ο Εμμανουήλ  Ξάνθος ίδρυσαν  στην Οδησσό της Ρωσίας την Φιλική Εταιρεία.Αυτή ήταν ένας συνωμοτικός μηχανισμός που απέβλεπε να μυήσει τους Έλληνες στον κοινό σκοπό και να προετοιμάσει τον αγώνα για την απελευθέρωση.Με τον φλογερό τους πατριωτισμό,υπερνικώντας όλα τα εμπόδια ,κατάφεραν να μυήσουν χιλιάδες Έλληνες όλων των περιοχών και όλων των τάξεων .Στις 12 Απριλίου του 1820  ο Αλέξανδρος Υψηλάντης ,επιτυχημένος στρατηγός του Ρωσικού στρατού , αναλαμβάνει την ηγεσία της Εταιρείας και από τη στιγμή αυτή  αφιερώνεται με ζήλο στην οργανωτική εργασία για τη γενική επανάσταση των Ελλήνων. Ένα φιλόδοξο σχέδιο των Φιλικών προέβλεπε την ταυτόχρονη έναρξη της επανάστασης σε όλα τα σημεία της Ελλάδας ,στην Κωνσταντινούπολη ,στη Μολδοβλαχία αλλά και στη Σερβία και ως κατάλληλη εποχή ορίστηκε η  άνοιξη του 1821.Έτσι στις 24 Φεβρουαρίου του 1821 ο Αλέξανδρος Υψηλάντης στο Ιάσιο της Μολδαβίας κυκλοφορεί την περίφημη προκήρυξή του με τίτλο 

¨ΜΑΧΟΥ ΥΠΕΡ ΠΙΣΤΕΩΣ ΚΑΙ ΠΑΤΡΙΔΟΣ ¨

 με την οποία καλούσε το έθνος σε απελευθερωτική επανάσταση και η οποία κατέληγε :

¨…Εις τα όπλα λοιπόν φίλοι ,η πατρίς μας προσκαλεί!¨

Δυστυχώς το εγχείρημα στη Μολδοβλαχία κατέληξε σε αποτυχία ,ο στρατός του Υψηλάντη συνετρίβη στο Δραγατσάνι (7 Ιουνίου 1821) και η θυσία των Ιερολοχιτών δεν δικαιώθηκε .

Όμως το σύνθημα είχε δοθεί και η Ιστορία άρχισε να γράφει τις σελίδες της Επανάστασης.Ο πόθος για τη Λευτεριά ,που τόσα χρόνια φάνταζε απραγματοποίητος, παράσερνε όλους τους Έλληνες σε έναν τρελό χορό ηρωισμού. Επιφανείς αρχιερείς  και απλοί παπάδες  ,τσιφλικάδες και κολίγοι , καραβοκύρηδες και  ναύτες ,πλούσιοι έμποροι και φτωχοί μεροκαματιάρηδες , φωτισμένοι διανοούμενοι και ταπεινοί δάσκαλοι ,αρματολοί και κλέφτες των βουνών ,Φιλέλληνες που λάτρευαν την Ελλάδα και μαγεύτηκαν από το τόλμημα ,συντάχτηκαν όλοι με όλο τους το είναι στον αγώνα.

 Η   Μαρτίου του 1821 βρίσκει όλη την Πελοπόννησο επαναστατημένη .Σχεδόν αμέσως οι φλόγες της εξέγερσης απλώνονται στη Ρούμελη και τα νησιά και μέρα με τη μέρα σε κάθε γωνιά της Ελλάδας.Και τώρα ήρθε η ώρα να μιλήσουν τα όπλα.Από τη μιά μεριά οι πολυάριθμες στρατιές του σουλτάνου με σύγχρονο εξοπλισμό και εξασφαλισμένο εφοδιασμό.Από την άλλη οι άοπλοι και ανεκπαίδευτοι χωρικοί που σε μια νύχτα, μεθυσμένοι από το όραμα της Λευτεριάς, μεταμορφωνόταν σε αγωνιστές.Επίλεκτες δυνάμεις του αγώνα οι αρματολοί και κλέφτες ,με πείρα πολεμική και εξασκημένοι στην τεχνική του κλεφτοπόλεμου που συνδύαζε τον αιφνιδιασμό με την ταχύτητα της επίθεσης , την ευφυή εκμετάλλευση του πεδίου της μάχης,τους περίτεχνους ελιγμούς και τις σοφές αναδιπλώσεις.Από τις τάξεις τους ξεπήδησαν οι μεγάλοι στρατιωτικοί ηγέτες της επανάστασης όπως ο Κολοκοτρώνης ,ο Καραϊσκάκης, ο Δημήτριος Υψηλάντης , ο Μάρκος Μπότσαρης και τόσοι άλλοι. Απέναντι στο μεγάλο στόλο της Τουρκίας αντιπαρατέθηκε ο μικρότερος σε δύναμη εμπορικός στόλος των νησιωτών μας που όμως διέθετε αξιόμαχα πληρώματα ,ικανότατους πλοιάρχους  και παράτολμους  μπουρλοτιέρηδες με κορυφαίο και σεμνότερο τον Κωνσταντίνο Κανάρη.Το πάθος για τον αγώνα δεν άργησε να φανεί στα πεδία των μαχών .Από τον πρώτο χρόνο  η επικράτηση των Ελλήνων ήταν σχεδόν πλήρης στην Πελοπόννησο και οι πολεμιστές της  Στερεάς Ελλάδας κατάφερναν με πράξεις αξιοθαύμαστες να αναχαιτίζουν τις πολυάριθμες τουρκικές δυνάμεις που οδεύαν προς το Μωριά.

Σε αυτή την πρώτη νησίδα ελεύθερου έθνους ,ύστερα από αιώνες δουλείας ,συνέρχεται στην Επίδαυρο η πρώτη Συνέλευση ,ψηφίζει σύνταγμα δημοκρατικό και φιλελεύθερο  και στέλνει στις ξένες κυβερνήσεις την παρακάτω λακωνική διακήρυξη:

¨Το Ελληνικόν έθνος ,το υπό την φρικώδη Οθωμανικήν δυναστείαν ,μη δυνάμενον να φέρει τον βαρύτατον και απαραδειγμάτιστον ζυγόν της τυραννίας ,και αποσείσαν αυτόν  με μεγάλας θυσίας,κηρύττει σήμερον δια των νομίμων Παραστατών του ,εις εθνικήν συνηγμένων Συνέλευσιν ,ενώπιον Θεού και ανθρώπων ,την πολιτική αυτού ύπαρξιν και ανεξαρτησίαν. 

Εν Επιδαύρω ,την 1 Ιανουαρίου 1822 και

 Πρώτου της Ανεξαρτησίας¨

Αλλά και  ο στόχος  της εξέγερσης περιγράφεται ξεκάθαρα:

¨Ο κατά των Τούρκων πόλεμος ημών είναι πόλεμος εθνικός ,πόλεμος ιερός του οποίου η μόνη αιτία είναι η ανάκτηση των δικαίων της προσωπικής ημών ελευθερίας ,της ιδιοκτησίας και της τιμής ¨

Όμως ήταν νωρίς για να πιστεύει κανείς ότι η ελευθερία χαρίζεται τόσο εύκολα.Οι μεγάλες δυνάμεις της εποχής που ήταν η Αγγλία ,η Γαλλία ,η Αυστρία και η Ρωσία και αποτελούσαν την Ιερά Συμμαχία δεν ήταν καθόλου πρόθυμες να αναγνωρίσουν το επαναστατημένο έθνος.Μάλιστα αποδοκίμασαν την εξέγερση και τάχτηκαν αλληλέγγυοι με την ¨νόμιμη εξουσία¨ του σουλτάνου.Η Τουρκία  επιτίθεται πιο οργανωμένα και με ιδιαίτερη σκληρότητα ,από ξηρά και θάλασσα ,κατά των επαναστατημένων περιοχών.Ταυτόχρονα ο σουλτάνος ζητάει τη σύμπραξη του πασά της Αιγύπτου και έτσι ο Ιμπραήμ με μεγάλη δύναμη αποβιβάζεται στην Πελοπόννησο στις αρχές του 1825 και αναλαμβάνει την καταστολή της Επανάστασης.Σαν να μην έφταναν αυτά , το 1824  ξεσπάει και ο εμφύλιος πόλεμος στις τάξεις των Επαναστατών.Όλα αυτά μαζί έφεραν πολλές συμφορές στην Επαναστατημένη Ελλάδα .

Μεγάλες νίκες των Ελλήνων σε μεμονωμένες μάχες και ηρωϊκές εξάρσεις ,έχαναν την αξία τους μπροστά στη σαρωτική προέλαση των Τουρκοαιγυπτιακών δυνάμεων σε όλα τα μέτωπα.Η δυνάμεις αυτές  κάνουν επίδειξη  αγριότητας  στην Καταστροφή της Χίου ,της  Νάουσας ,των Ψαρών και της Κάσου.Στο πέρασμα του Ιμπραήμ σκορπίζεται παντού ο πανικός και η φωτιά.Τα πράγματα αρχίζουν να παίρνουν τραγική εξέλιξη για τους Έλληνες .

• Μέσα στο 1825 σχεδόν όλη η επαναστατημένη Πελοπόννησος υποκύπτει στην προέλαση του Ιμπραήμ.

• Στις 10 Απριλίου του 1826 οι υπερασπιστές  του Μεσολογγίου ,αφού εξάντλησαν και την τελευταία δύναμη αντίστασης, επιχειρούν  την Ηρωϊκή τους έξοδο .

• Το 1827 σημαδεύεται από τον θάνατο του Καραϊσκάκη ,την καταστροφή των Ελλήνων στο Φάληρο και την παράδοση τελικά της Ακρόπολης των Αθηνών στον Κιουταχή.

• Η φλόγα της Επανάστασης αργόσβηνε. 

Ευτυχώς ,την κρίσιμη αυτή στιγμή ,στη διεθνή διπλωματία έχουμε μια στροφή των απόψεων γύρω από το Ανατολικό ζήτημα.Κυοφορείται η ιδέα της δημιουργίας ενός μικρού ανεξάρτητου Ελληνικού κράτους.Φορέας της νέας διπλωματικής γραμμής υπήρξε ο νέος υπουργός εξωτερικών της Αγγλίας George Canning.Έτσι μέσα από συνεχείς διαβουλεύσεις  σε ανώτατο διπλωματικό επίπεδο υπογράφεται στις 6 Ιουλίου 1827 από την Αγγλία ,τη Ρωσία και τη Γαλλία η σύμβαση του Λονδίνου με την οποία οι τρεις δυνάμεις συμφωνούσαν:

 ¨να επέμβουν μεσολαβητικά για τη δημιουργία ενιαίου Ελληνικού κράτους ,απαιτούσαν από τους Τούρκους και τους Έλληνες να κάνουν ανακωχή και αν αυτό δεν γινόταν ,μοίρες ναυτικές των τριών δυνάμεων θα αναλάμβαναν να επιβάλουν τη διακοπή των εχθροπραξιών.¨

Η άρνηση του Ιμπραήμ να συμμορφωθεί, ήταν η αφορμή για τη ναυμαχία του Ναυαρίνου που έγινε στις 20 Οκτωβρίου 1827 .Μέσα σε 4 ώρες ,το ναυτικό των τριών δυνάμεων κατέστρεψε εντελώς  τον Τουρκοαιγυπτιακό στόλο . Ο κύβος ερρίφθη και τα γεγονότα προχωρούσαν τον μοιραίο δρόμο τους προς όφελος φυσικά της Ελληνικής υπόθεσης.

Όταν ,στις 6 Ιανουαρίου του 1828 ο Ιωάννης Καποδίστριας αποβιβάζεται στην Ελλάδα ,ως πρώτος κυβερνήτης, βρήκε μπροστά του ένα αληθινό χάος.Ο απεγνωσμένος ως τότε αγώνας ,που είχε παραταθεί πέρα από κάθε πρόβλεψη , είχε κατεξαντλήσει τις δυνάμεις του Έθνους.Επιπλέον οι εμφύλιοι πόλεμοι και οι συνεχιζόμενες εσωτερικές συγκρούσεις είχαν επιφέρει παράλυση της διοικήσεως και σκιά μόλις κρατικής εξουσίας και οργανώσεως υπήρχε.

Παρά ταύτα, σε  μιά ύστατη προσπάθεια οι Έλληνες αγωνιστές κατάφεραν, μετά από μια σειρά νικηφόρων μαχών και συγκρούσεων, να ανακαταλάβουν  εκτεταμένες περιοχές της Ρούμελης. Η τελευταία αναμέτρηση του  Αγώνα δόθηκε στην Πέτρα της Βοιωτίας στις 12 Σεπτεμβρίου 1829 και κατέληξε σε περιφανή ελληνική νίκη.Ήταν της μοίρας πεπρωμένο ο ένας αδελφός Υψηλάντης να αρχίσει τον αγώνα από το Ιάσιο και ο άλλος να τον τερματίσει στην Πέτρα.Την ίδια εποχή (23 Σεπτεμβρίου 1829) ο Ιμπραήμ ,με παρέμβαση Γαλλικών στρατευμάτων, θα αποχωρήσει αμαχητί και ταπεινωμένος από την Πελοπόννησο,αφήνοντας πίσω του ανεξίτηλα τα σημάδια του καταστροφικού του περάσματος.Και ο Σπηλιάδης λέει επιγραμματικά:

¨Και οι νικητές επιστρέφουν ηττημένοι από την καρτερίαν των Πελοποννησίων ,εις τα ίδια…¨

Μετά από όλα αυτά και με επίπονες διπλωματικές  διαπραγματεύσεις ,με το πρωτόκολλο του Λονδίνου της 3 Φεβρουαρίου 1830 ορίζεται ότι:

¨Η Ελλάδα θέλει σχηματίσει εν κράτος ανεξάρτητον ,και θέλει χαίρει όλα τα δίκαια ,πολιτικά ,διοικητικά και εμπορικά τα προσπεφυκότα εις εντελή ανεξαρτησίαν¨

Τα σύνορα του νεοσύστατου Ελληνικού κράτους ορίζονται τελικά με τη σύσκεψη του Λονδίνου της 30 Αυγούστου το 1832.

Η  γραμμή Αμβρακικού –Παγασητικού αποτελεί τα προς Βορράν σύνορα της Ελλάδος στην οποία περιλαμβάνονται οι Σποράδες ,η Εύβοια και οι Κυκλάδες.

Έτσι οι τρεις ισχυρότερες εκείνα τα χρόνια δυνάμεις της Ευρώπης ,η κάθε μια αρχικά με άλλο σκοπό ενεργώντας ,τελικά όμως συμπράττοντας ,απάρτισαν  το έργο της ελληνικής ανεξαρτησίας.Η επανάσταση που ξεκίνησε με μεγάλες ελπίδες ,περιορίστηκε σε μικρά αποτελέσματα .Για να επιτύχουμε όμως και αυτά   χρειάστηκαν αφοσιώσεις και θυσίες ,τις οποίες η ιστορία θα θαυμάζει για όσο τιμούνται τα ιερά ονόματα της πατρίδας και της ελευθερίας στον κόσμο αυτό.

Τα βήματα της Ιστορίας ήταν πολύ αργά για το μεγάλωμα της Ελλάδας.Χρειάσθηκε ένας ατυχής πόλεμος του 1897,οι νικηφόροι Βαλκανικοί πόλεμοι ,η Μικρασιατική Καταστροφή και η συμμετοχή μας σε δυο παγκόσμιους πολέμους στο πλευρό των νικητών  για να φτάσουμε , στα σημερινά εθνικά σύνορα.Τίποτε δεν μας χαρίστηκε.Αντίθετα πληρώθηκε με αίμα η κάθε σπιθαμή του εθνικού μας χώρου.

Αγαπητοί μαθητές

Αν η Άλωση ήταν μια καταστροφή για τον Ελληνισμό,η Επανάσταση του 1821 αποτελεί το ιστορικό θετικό αντίβαρο αυτής της συμφοράς.Ταυτόχρονα αποκαταστάθηκε και η ιστορική αδικία να απουσιάζει από την παγκόσμια κοινότητα ως έθνος ανεξάρτητο η Ελλάδα.Η   Μαρτίου είναι η γενέθλια ημέρα του σημερινού Ελληνικού Κράτους ,που αν αναλογισθούμε τις συνθήκες κάτω από τις οποίες αυτό επετεύχθη,δεν υπάρχει μεγαλύτερο επίτευγμα της μακραίωνης Ιστορίας μας .

Δεν βρίσκω, για την περίσταση ,κανέναν επίλογο που να ορίζει σαφέστερα την τραγωδία του πολέμου ,τον χαρακτήρα των αγωνιστών του αλλά και  το χρέος που έχουμε εμείς οι τυχεροί κληρονόμοι, από τις πέντε σειρές  μιας επιστολής  του Ιωάννη Καποδίστρια. 

¨Πόλεις ,κώμαι ,χωρία κατεστραμμένα ,ερείπια ,έρημα.Και μένει τούτο μόνον εις τον πολυπαθή και θαυμάσιον τόπον,ο αρχαιότροπος των οικητόρων αυτού χαρακτήρ και η απόφασις αυτών ομόψυχός τε και άτρεπτος ,

μηδέποτε να υποστώσι τον τουρκικόν  ζυγόν ,ουδ΄αλλον ζυγόν ξένον οποιονδήποτε.¨