Ο ναός της Ίσιδας στο Φιλάϊ

Πολιτιστικό και ορειβατικό ταξίδι στην χώρα των Φαραώ, στην κρύα αυτή την εποχή Αίγυπτο πραγματοποίησε από 18 έως 27 Δεκ. 2021 ο γράφων, μέλος του ΕΟΣ Αχαρνών και του Συλλόγου Πεζοπορίας Ορειβασίας Τρικάλων, ταξιδευτής του κόσμου.

Το ταξίδι έγινε με την συντροφιά του φίλου Μιχάλη Αποστολίδη και οργανώθηκε άψογα από το γραφείο ταξιδίων Sunflight Θεσσαλονίκης. Άρχισε με πτήση από Αθήνα μέχρι Ασουάν της νότιας Αιγύπτου μέσω Καϊρου την 18 Δεκεμβρίου.

Το Ασουάν έχει 300.000 κατοίκους και είναι γνωστό για το περίφημο φράγμα κατασκευής 1969 από τους σοβιετικούς κατά την περίοδο συμμαχίας ΕΣΣΔ-Αιγύπτου επί προεδρίας Ανουάρ Σαντάτ. Μέγα υδροηλεκτρικό φράγμα και ταμιευτήρας ύδατος του Νείλου βοήθησε στην δημιουργία της τεχνητής λίμνης Νάσερ 300 χλμ. νοτίως στην περιοχή Αμπού Σίμπελ.

Το Ασουάν όμως δεν είναι γνωστό μόνο για το φράγμα. Εκεί ευρίσκονται κάποια από τα σπουδαιότερα αρχαία μνημεία της Αιγύπτου, όπου παρουσιάζεται η Ιστορία και ο πολιτισμός αυτής της τόσο σημαντικής για όλον τον κόσμο χώρας. Στην μικρή νήσο Φιλάϊ εντός του Νείλου υπάρχει ο ναός της Ίσιδος, κατασκευασμένος επί Πτολεμαίων. Εκεί παρουσιάζονται οι θρησκευτικές πεποιθήσεις των αρχαίων Αιγυπτίων, οι θεοί της Αιγύπτου και η Ιστορία.

Η γιορτή του Αγίου Συμεών στο Ασουάν

Η τριάντα αιώνων αρχαία Ιστορία της φαραωνικής Αιγύπτου χωρίζεται σε τρία μέρη. Το παλαιό βασίλειο διήρκεσε από το 3.200,οπότε ενώθηκε η Άνω (νότια) με την Κάτω (βόρεια) Αίγυπτο υπό τον φαραώ Μίνα (ελληνιστί Μηνάς) έως το 2.300 π.Χ. με πρωτεύουσα την Γκίζα πλησίον του σημερινού Καϊρου και ήταν η εποχή των πυραμίδων της Σφίγγας και των οβελίσκων. Οι φαραώ, βασιλείς-αρχιερείς θεωρούντο οτι είχαν θεϊκή προέλευση, ήταν ο συνδετικός κρίκος θεών και ανθρώπων και οι υπήκοοι θεωρούσαν οτι τους όφειλαν τα πάντα.

Η Σφίγγα συμβόλιζε την γέννηση και οι πυραμίδες ήταν οι τάφοι τριών φαραώ και θεωρούντο μηχανισμοί αναγέννησης. Η ίδια η ιδέα της αναγέννησης μετά θάνατον ήταν η βάση της θρησκείας των Αιγυπτίων και τίποτε δεν μπορεί να εξηγηθεί χωρίς την ιδέα αυτή. Όπως τα φυτά και όλη η φύση αναγεννάται, γιατί να μην γίνεται αυτό και με τους ανθρώπους; Ο φαραώ θα αναστηθεί και όσοι δούλεψαν για την πυραμίδα-τάφο του θα αναστηθούν μαζί του.

Η μουμιοποίηση ήταν στην πραγματικότητα προετοιμασία για την ανάσταση νεκρών. Στην επιστήμη του παλαιού βασιλείου βασίστηκε η γεωπονία, η γεωμετρία, η αστρονομία, η ιατρική και η αρχιτεκτονική, το έτος των 365 ημερών και των 12 μηνών. Οι επιστήμες όμως ήταν υπόθεση μιας κλειστής ελίτ ιερέων και επιστημόνων και ποτέ δεν έγινε κτήμα όλου του λαού, γι'αυτό και το κλείσιμο των ναών οδήγησαν την ιερογλυφική γραφή σε λήθη και έπρεπε να περιμένουμε την ανακάλυψη της στήλης της Ροζέτας για να τα αποκρυπτογραφήσουμε χιλιάδες χρόνια μετά.

Το μεσαίο βασίλειο ήταν από το 2.300 έως το 1.500 π.Χ. με πρωτεύουσα την Άβυδο και το νέο βασίλειο από το 1.500 μέχρι το 500 π.Χ., οπότε η Αίγυπτος πέφτει στα χέρια των Περσών του Κύρου του Μεγάλου. Το νέο βασίλειο είχε πρωτεύουσα το Λούξορ νοτίως της Αβύδου και πολύ νοτίως της Γκίζα και αυτό δεν ήταν τυχαίο. Δείχνει το ενδιαφέρον των φαραώ για επέκταση προς νότον. Το 1.200 ο φαραώ Ραμσής Β' ο Μέγας νικά τους Νουβίους και κατακτά το μισό Σουδάν.

Ο γάμος του με την πριγκίπισσα Νεφερτάρι της Νουβίας εσήμαινε την ένωση των δύο λαών. Επίσης, στον βορρά απέκρουσε την εισβολή των Χετταίων στην μάχη του Καντές και πήρε το προσωνύμιο Μέγας. Ο ίδιος επέτρεψε (στην πραγματικότητα διέταξε) την Έξοδο των Εβραίων από την Αίγυπτο, φοβούμενος την αύξηση του πληθυσμού τους και την απειλή που αυτό εσήμαινε για την ασφάλεια του αιγυπτιακού κράτους (σσ. οι Εβραίοι περί το 1.400 π. Χ. λόγω ξηρασίας και πείνας κατέφυγαν ικέτες στην Αίγυπτο. Ο φαραώ τους δέχθηκε, πλην όμως ετέθησαν σε καθεστώς δουλείας. Έφυγαν για την Παλαιστίνη το 1.200 π.Χ.).

Οι μεγάλοι θεοί της Αιγύπτου, Αμούν Ρα, Ρα, Πιτά και Όσιρις

Στην νήσο Φιλάϊ η κτίσις του ναού της Ίσιδος συμβολίζει την αιγυπτιοποίηση της ελληνικής δυναστείας των Πτολεμαίων. Η πτολεμαϊκή-ελληνιστική περίοδος (330-33 π. Χ.) μέχρι την ρωμαϊκή κατάκτηση είναι πολύ σημαντική για τους Αιγυπτίους. Άρχισε με τον Πτολεμαίο, στρατηγό του Μεγάλου Αλεξάνδρου που πήρε την Αίγυπτο ως μερίδιό του και τελείωσε με την βασίλισσα Κλεοπάτρα, η οποία προσπάθησε με την γοητεία της γοητεύοντας τον Ρωμαίο στρατηγό Αντώνιο να εκδιώξει την Ρώμη από όλη την Ανατολή και να ανασυστήσει την Αυτοκρατορία του Μεγ. Αλεξάνδρου, γι'αυτό και ο γράφων την θεωρεί, παρόλη την αποτυχία της, ως τον τελευταίο μεγάλο ηγέτη του αρχαίου ελληνικού κόσμου (το κράτος του Μεγαλέξανδρου πράγματι ανασυστήθηκε 6 αιώνες μετά τον θάνατο της βασίλισσας με χριστιανική-βυζαντινή μορφή στα ίδια εδάφη).

Εν πάση όμως περιπτώσει, ο πρώτος Πτολεμαίος ο Σωτήρ (ο σωτήρ της Αιγύπτου από τους Έλληνες) έκανε κάτι που καταδεικνύει την μοίρα του Ελληνισμού και ό'τι τελικά μας αξίζει, τέτοιοι που είμαστε. Διακήρυξε οτι είναι πλέον Αιγύπτιος και όχι κάτι άλλο, απέκρουσε τους Έλληνες του Περδίκα , διαχώρισε την  τύχη της Αιγύπτου και έλαβε τον τίτλο του...φαραώ! Βέβαια, πάμπολλοι Έλληνες ήλθαν στην νέα πρωτεύουσα Αλεξάνδρεια, η ελληνική γλώσσα διατηρήθηκε ( διατηρείται ακόμη πέριξ του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής),  πλην όμως τότε, η έλλειψη κεντρικής ηγεσίας, εθνικού κέντρου και κυρίως επαρκούς εθνικής συνείδησης στην στιγμή του μεγαλύτερου θριάμβου του Ελληνισμού έδειξε και τα όρια του ελληνικού έθνους.

Όταν οι Πτολεμαίοι εγίνοντο Αιγύπτιοι, οι Σελευκίδες Σύροι, ο Μένανδρος γινόταν Ινδός και ούτω καθεξής, τότε παύουμε να ομιλούμε για Ελληνική Αυτοκρατορία πριν καν γεννηθεί. Πάντως, όπως φαίνεται και στον ναό, οι Έλληνες έπεισαν τους Αιγύπτιους να δώσουν ανθρώπινη μορφή στους θεούς, σύμφωνα με την ελληνική άποψη, και έπαυσαν την μορφή τους ως μισών ανθρώπων-μισών ζώων, ταυτίζοντας τον Όσιρι και την σύζυγό του Ίσιδα με τον Δία και την Ήρα. Οι Ρωμαίοι το 33 π. Χ. έκλεισαν τους αιγυπτιακούς ναούς και επέβαλαν την λατρεία του Αυτοκράτορα. Σταδιακά, η αρχαία γραφή που καλλιεργείτο στους ναούς και το αρχαίο πνεύμα έσβησαν. Το αποτέλεσμα για έναν λαό χωρίς δική του θρησκεία και πνευματική καθοδήγηση ήταν η άνετη επικράτηση του μονοθεϊσμού με την μορφή του χριστιανισμού  τρεις αιώνες αργότερα.

Ο ναός της Ίσιδας στο Φιλάϊ είναι μεγαλοπρεπής, οι κίονες έχουν και ελληνικά χαρακτηριστικά, αλλά οι παραστάσεις των θεών και η τεχνική είναι αιγυπτιακές. Τέσσερις ήταν οι μεγαλύτεροι θεοί της Αιγύπτου. Ο Αμούν-Ρα, ο πατέρας όλων των θεών, πανταχού παρών και ποτέ φανερός (θυμίζει τον Ένα Θεό), ο Ρα, ο θεός-ήλιος, ο Πιτά, ο θεός του σκοταδιού και ο Όσιρις, ο θεός του Κάτω Κόσμου (ο αντίστοιχος του ημέτερου Άδη).

Ο Όσιρις ήταν σύζυγος της μακρυφτέρουγης θεάς Ίσιδας και πατέρας του γερακόμορφου Ώρου, θεού του πολέμου. Η Ατούρ με αυτιά αγελάδας ήταν θεά της γονιμότητας και της μητρότητας (Δήμητρα), η Νέφτις θεά της ομορφιάς (Αφροδίτη), ο θεός-τσακάλι Ανούβις επέβλεπε τις μουμιοποιήσεις (προετοιμασία για την ανάσταση) και η θεά-γάτα Μπάστετ φρουρούσε τους τάφους (σ.σ. οι Αιγύπτιοι φοβόντουσαν τις γάτες και δεν τις πείραζαν ποτέ. Αυτό εκμεταλλεύτηκε ο Πέρσης σάχης Κύρος ο Μέγας και στην μάχη εναντίον των Αιγυπτίων κατά την περσική κατάκτηση του 550 π.Χ. διέταξε τους στρατιώτες του να κρατούν στο αριστερό χέρι μια γάτα). Αξιοσημείωτος και ο θεός Τοθ, θεός της σοφίας και των γραμμάτων (Αθηνά) και ο Σόμπεκ, θεός-κροκόδειλος, μάλλον προς τιμήν του ιερού ποταμού Νείλου. Άπαντες οι θεοί της Αιγύπτου κρατούν βακτρία, μακρά ξύλινη ράβδο από την οποία προήλθε η ποιμαντορική ράβδος των μετέπειτα χριστιανών θρησκευτικών ηγετών.

Στον ναό υπάρχουν επίσης και ελληνικές γραφές. Είναι μεταγενέστερες,επί χριστιανισμού και πρόκειται απλώς για την κοπτική-δημώδη γραφή του λαού με ελληνικούς χαρακτήρες. Παρόλα αυτά συμπαγείς ελληνικοί πληθυσμοί από τους Πτολεμαίους και εντεύθεν με ελληνική γλώσσα και πολιτισμό πάντα υπήρχαν στην Αίγυπτο. Απόδειξη τα ερείπια της νήσου Ελεφαντίνης που επισκεφθήκαμε την 19 Δεκ.

Οι Έλληνες δύο φορές στην αρχαιότητα έσωσαν τους Αιγύπτιους. Η πρώτη ήταν τον 16ο π.Χ. αιώνα όταν Αχαιοί Μυκηναίοι Πελοποννήσιοι βοήθησαν τους φαραώ να εκδιώξουν τους βάρβαρους Υκσώς, εισβολείς από τα μέρη της Παλαιστίνης και ο φαραώ τους αντάμειψε με πολύν χρυσό. Ήταν ο πρώτος χρυσός που εισήχθη στην Ελλάδα και έτσι αποκλήθησαν οι Μυκήνες ''χρυσοποίκιλτοι'' (Όμηρος, Ιλιάδα).

Την δεύτερη φορά τους έσωσαν Δωριείς Πελοποννήσιοι το 650 π. Χ. με την καταλυτική βοήθεια των οποίων ο φαραώ απέκρουσε την εισβολή των Βαβυλωνίων του βασιλιά Ναμπούκ-ες- Νάσαρ (Ναβουχοδονόσορ Β') σε μια εποχή που οι Έλληνες ήταν οι καλύτεροι πολεμιστές όλου του κόσμου. Ερείπια των κατοικιών των Δωριέων, οι οποίοι εγκαταστάθηκαν στην περιοχή του Ασουάν και έγιναν έμποροι υπάρχουν στην Ελεφαντίνη δίπλα σε κάποια άλλα ιερά (η ανταμοιβή για όλα αυτά ήταν η εκστρατεία του Ιμπραήμ πασά το 1825 (εθνικού ήρωα της Αιγύπτου) που απείλησε τους Πελοποννήσιους με αφανισμό. Απέραντος η αχαριστία των ανθρώπων. Πάντως, σήμερα είμαστε φίλοι). Στην Ελεφαντίνη και μέσα στα ιερά οι θνητοί παρουσιάζονται με κόκκινο πρόσωπο και οι θεοί με γαλάζιο. Αιώνες αργότερα οι Άγγλοι βασιλείς βρήκαν την ιδέα καλή και έκτοτε αποκαλούν εαυτούς ''γαλαζοαίματους''.

Ο Νίλος στο Ασουάν

Στο Ασουάν είδαμε και το ενδιαφέρον Μουσείο της Νουβίας, όπου παρουσιάζεται η Ιστορία, η τέχνη και ο τρόπος ζωής των Νουβίων που σήμερα μοιράζονται μεταξύ Αιγύπτου και Σουδάν (σσ. το Σουδάν ήταν ενωμένο με την Αίγυπτο από το 1200 π.Χ. μέχρι το 1952, οπότε ο πρόεδρος Νάσερ το διεχώρισε και το ανεξαρτητοποίησε). Κατά τα άλλα η τοπική οικονομία στηρίζεται στον τουρισμό και στα ορυχεία χρυσού και αργύρου. Εκεί ζουν και πολλοί Κόπτες χριστιανοί. Η Αίγυπτος έχει 80% Σουνίτες, 17% Κόπτες και 3% Ορθοδόξους, Καθολικούς και Προτεστάντες. Η κοπτική αίρεση παραδέχεται μόνον την θεϊκή φύση του Χριστού (εξ'ού και Μονοφυσίτες) και όχι την ανθρώπινη και αυτή ήταν η αιτία της Αποκοπής από την Εκκλησία της Κωνσταντινούπολης το 451 μ.Χ. κατά την Οικουμενική Σύνοδο της Νίκαιας.

Η Αποκοπή (εξ'ού και η λέξη Κόπτης) ήταν η αιτία της ψυχικής απομάκρυνσης Βυζαντίου-Αιγύπτου, πράγμα που βοήθησε πολύ την αραβική κατάκτηση δύο αιώνες αργότερα, δεδομένου οτι η μονοφυσιτική αντίληψη ταυτίστηκε με την απόλυτα θεϊκή φύση του Θεού κατά Προφήτην Μωάμεθ. Ούτως ή άλλως όμως οι Αιγύπτιοι θεωρούσαν τους Ρωμαίους - Βυζαντινούς ως κατακτητές και με χαρά τους αντικατέστησαν με τους Άραβες. Πάντως, πολλοί διατήρησαν και διατηρούν ακόμη την χριστιανική τους πίστη. Ο εξισλαμισμός άρχισε τον 7ο αιώνα με την δυναστεία των Φατιμιδών και ολοκληρώθηκε σταδιακά με την δυναστεία των Αγιουβιδών τον 13ο αιώνα (θυμάστε τον σουλτάνο Σαλαντίν τον Κούρδο που επανακατέλαβε την Ιερουσαλήμ από τους Σταυροφόρους το 1187;).

Η ημέρα έκλεισε με επίσκεψη στα ερείπια της ιεράς μονής του Αγίου Συμεών επί της δυτικής όχθης του Νείλου. Η μονή ιδρύθηκε τον 4ο αιώνα και μαζί με την ιερά μονή του όρους Σινά είναι οι αρχαιότερες του χριστιανικού κόσμου. Κατεστράφη το 1750 από επιδρομή Βερβέρων που ήλθαν από την Λιβύη. Διατηρείται ακόμη σχετικά καλώς και ήμαστε τυχεροί που την ημέρα εκείνη οι ντόπιοι (χριστιανοί και μουσουλμάνοι) τιμούσαν τον Άγιο Συμεών και συγκεντρώθηκαν εκεί πολλοί με τις οικογένειές τους, θέαμα υπέροχον.

Την 21 Δεκ. είχαμε πτήση για το Σαρμ ελ Σέϊχ, παραλιακή πόλη στον νότο της Χερσονήσου του Σινά (Σινάϊ, αραβιστί) και αργά το βράδυ φθάσαμε στο κατάλυμά μας στο χωριό των Βεδουϊνων Σαντ Κατρίν (Αγία Αικατερίνη). Η Αγία Αικατερίνη μαρτύρησε κατά τα πρώτα χριστιανικά χρόνια στην Αλεξάνδρεια και προς τιμήν της εδόθη το όνομά της στην ιερά μονή του Σινά, κτισμένης στους πρόποδες του όρους του Μωϋσέως (Gebel Musa) ή Σινά. Η μονή κτίστηκε περί το 350 μ.Χ. και είναι το παλαιότερο μοναστήρι στην χώρα που γέννησε τον μοναχισμό και το αρχαιότερο χριστιανικό μοναστήρι όλου του κόσμου, όταν η Κωνσταντινούπολη κατείχε ακόμα την Αίγυπτο. Είναι μετόχι του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής και φυλάσσεται από την Αστυνομία και τον Στρατό ως αστακός (πράγματι, τόσους αστυνομικούς ελέγχους δεν έχω ξαναδεί σε ταξίδια μου όσους είδα στο Σινά, μάλλον επειδή στο βόρειο τμήμα του Σινά υπάρχουν κάποιοι θύλακες τζιχαντιστών).

Την 22 Δεκ. προτιμήσαμε να ανεβούμε το όρος του Μωϋσέως ή Σινά, όπου σύμφωνα με την παράδοση ο Θεός αυτοπροσώπως παρέδωσε τις Δέκα Εντολές στον Μωϋσή. Βεβαίως δεν έγινε έτσι, ο Μωϋσής παρέμεινε 40 ημέρες στην κορυφή μαζί με κάποιους βοηθούς που του προμήθευαν τα απαραίτητα και σκάλισε τις Εντολές σε δύο πλάκες, όταν μετά την φυγή από την Αίγυπτο ο λαός του Ισραήλ παρέμεινε για 40 χρόνια στο Σινά.

Ο Μωϋσής δεν ήταν ένας τυχαίος ηγέτης, κυρίες και κύριοι. Ο γράφων τον θεωρεί ως έναν από τους σημαντικότερους ηγέτες της Παγκόσμιας Ιστορίας, αν όχι τον σημαντικότερο. Οι Εντολές ήταν στην πραγματικότητα η δημιουργία για πρώτη φορά ενός έθνους με οντότητα και συγκεκριμένη κρατική ιδεολογία, πράγμα που έκαναν και άλλα κράτη μετά από αυτόν. Αποτέλεσαν την βάση του Ιουδαϊσμού, του Χριστιανισμού και του Ισλάμ, πράγμα που ισχύει απαράλλακτα έως σήμερα και θα ισχύει στον αιώνα τον άπαντα. Δεν περνάει μέρα που να μην θυμόμαστε τις Εντολές.

Οι Εντολές καθόρισαν όχι μόνο τις τρεις μεγάλες θρησκείες, αλλά και τον βασικό ηθικό μας κώδικα (η ασημαντότητά μου πάντως θεωρεί ταπεινά οτι ο Μωϋσής θα μπορούσε να προσθέσει άλλες τρεις εντολές, ''ουκ έσο αλαζών'', ''ουκ έσο αχάριστος'' και ''ουκ έσο άπληστος''. Ζητώ συγγνώμη για την αναίδειά μου). Και γιατί όλα αυτά στο Σινά; Διότι, αγαπητοί, όπως ο ίδιος ένοιωσα πολλάκις  σε τέτοια μέρη, μόνο στο μεγαλείο και στην ερημιά της ερήμου καταλαβαίνει κάποιος οτι ο Θεός δεν κατοικεί σε αγάλματα, σε είδωλα και μπιχλιμπίδια, είναι Ένας και παντού και πάντα.
Με πολύ κρύο (5 βαθμούς Κελσίου)  και ώρα 9.30 π.μ. από υψόμετρο 1600μ. φθάσαμε στην κορυφή την 12.30μ.μ. σε υψόμετρο 2283μ. με κοπιαστική ανάβαση και υποχρεωτική συνοδεία βεδουίνου οδηγού βουνού, όπου υψώσαμε την ελληνική σημαία. Στην κορυφή υπάρχει η μικρή σπηλιά του Μωϋσή, μικρός χριστιανικός ναός και ακόμη μικρότερο τζαμί. Κατεβήκαμε στην βάση την 16.00 και κατά την κατάβαση είδαμε από μακρυά τον τόπο άσκησης του Προφήτη Ηλία, του πρώτου ασκητή στην οικουμένη.

Αποψη Σινά

Την 23 Δεκ. επισκεφθήκαμε την ιερά μονή Σινά, προστατευμένη με διαταγή του ίδιου του Προφήτη Μωάμεθ, η οποία ομιλεί ελληνικά. Εντυπωσιακή η εκκλησία και το μουσείο της. Στο μουσείο της μονής υπάρχουν σπάνια βιβλία και αντίγραφα των πρώτων αιώνων του Χριστιανισμού, εικόνες από τον 6ο αιώνα και μεταγενέστερα και ιερά κειμήλια. Όλες οι χριστιανικές εικόνες που παρουσιάζουν βουνά τα εμφανίζουν ως βράχους και είναι τα βραχώδη όρη του Σινά. Πολλοί χριστιανοί από όλον τον κόσμο προσκυνούν την μονή, όπως πολυεθνικός ήταν και ο χαρακτήρας της ιστορικά. Τα βιβλία είναι γραμμένα στην ελληνική τα περισσότερα, υπάρχουν όμως και στην κοπτική, την συριακή, την γεωργιανή, την σλαβική κ.ά. Νομίζω οτι κάθε χριστιανός οφείλει μια επίσκεψη εκεί μια φορά στην ζωή του.

Από το μοναστήρι ως τον αστυνομικό σταθμό υπάρχουν σημεία που αναγράφουν αγγλιστί ''εδώ στήθηκε το χρυσό μοσχάρι'', ''εδώ έπεσε το μάννα'', ''εδώ υπάρχει ο τάφος του Προφήτη Ααρών''. Ο τελευταίος είναι μέσα σε ένα μικρό τζαμί, δεδομένου οτι ο Προφήτης του Ισλάμ θεωρεί όλες τις μορφές της Βίβλου ως μουσουλμάνους. Ειδικά η ιστορία του χρυσού μόσχου δεν είναι τυχαία. Δείχνει την διαίρεση του αρχαίου εβραϊκού λαού μεταξύ μονοθεϊστών και πολυθεϊστών σε στιγμές δύσκολες. Ο Μωϋσής για να εξαφανίσει μια για πάντα την ειδωλολατρεία στο αρχαίο Ισραήλ προκάλεσε εμφύλιο πόλεμο. Τι αποδεικνύει αυτό;

Οτι όταν ένας λαός διαιρείται ακολουθώντας τελείως διαφορετικές κατευθύνσεις, ο εμφύλιος πόλεμος δεν είναι μόνον αναπόφευκτος, καθίσταται και απαραίτητος. Ιδού μια ακόμη απόδειξη της σπουδαιότητος του Προφήτη Μωϋσή. Η ημέρα τελείωσε με μια πορεία 4 ωρών επί της ερήμου, όπου είδαμε κάποια χωριά και τον τρόπο ζωής των Βεδουϊνων, απλοϊκών και καλοκάγαθων κτηνοτρόφων νομάδων που προτιμούν να ζουν σε σκηνές και παραπήγματα όπως ζούσαν επί αιώνες οι πρόγονοί τους και απορρίπτουν τις οικίες που κτίζει γι'αυτούς το κράτος.

Την 24 Δεκ. κατεβήκαμε νοτίως μέχρι την ονομαστή πόλη-θέρετρο Σαρμ-ελ-Σέϊχ, πόλη πεντακάθαρη για τα αιγυπτιακά δεδομένα επί της Ερυθράς Θαλάσσης που αυτή την εποχή είναι γεμάτη Ρώσους. Κατά την διαδρομή θαυμάσαμε για τελευταία φορά το μεγαλειώδες ερημικό, ορεινό και βραχώδες τοπίο του Σινά που λίγοι συνειδητοποιούν πόσο σημαντικό ρόλο έπαιξε για τις ζωές όλων μας.

Στην κορυφή του όρους Σινά

Την 25 Δεκ. μετά από ένα ευχάριστο πρωϊνό στις πισίνες του ξενοδοχείου και από μια μικρή γιορτούλα που ετοίμασαν για τα Χριστούγεννα οι Ρώσοι (η μοναδική πολυτέλεια της εκδρομής) μεταφερθήκαμε στο αεροδρόμιο και το βράδυ προσγειωθήκαμε στο πολυπληθές και πολύβουο Κάϊρο των 25 εκατ. κατοίκων και των 1000 μιναρέδων, πρωτεύουσα της Αιγύπτου και πύλη της Ανατολικής Αφρικής.

Την 26 Δεκ. ξεκινήσαμε με επίσκεψη στην Γκίζα όπου υπάρχουν οι τρεις πυραμίδες του φαραώ πάππου Χέοπα, του υιού Χεφρήνου και του εγγονού  Μυκερίνου της τρίτης δυναστείας του παλαιού βασιλείου, κτισμένες μεταξύ 2550 και 2450 π.Χ., ύψους 137 μέτρων ο υψηλότερος με εκατομμύρια τόνους λαξευμένης πέτρας ο καθείς. Είπαμε ήδη οτι οι πυραμίδες ήταν τάφοι-μηχανισμοί αναγέννησης των φαραώ και όσων εργάστηκαν σ'αυτές, ανθρώπων ελευθέρων και η διαδικασία κατασκευής δημιούργησε την εθνική συνείδηση των αρχαίων Αιγυπτίων. Οι φαραώ εθεωρούντο απόγονοι θεών, μισοί άνθρωποι-μισοί θεοί οι ίδιοι και είχαν ως αποστολή εκ θεών να κυβερνούν καλώς και να προστατεύουν την Αίγυπτο.

Το ίδιο το όνομα προέρχεται από την πανάρχαια ονομασία της χώρας Άϊ-Κα-Πτα που ο Μέγας Αλέξανδρος μετονόμασε και απέδωσε ως Αίγυπτο (πολύ αργότερα οι κατακτητές Άραβες ονόμασαν την χώρα Μίσιρ, όπως ακόμη αραβιστί αποδίδεται). Η αναγέννηση, κεντρική ιδέα της θρησκείας των Αιγυπτίων συμβολίζεται με το σκαθάρι σκαραβαίο που μέσα στους σβώλους κοπριάς που κατασκευάζει, στρογγυλούς σαν τον ήλιο, περιέχεται η επόμενη γενιά του. Η Σφίγγα κοντά στις πυραμίδες συμβολίζει την γέννηση και η διαδρομή μέχρι τις πυραμίδες είναι η διαδρομή της ζωής του καθενός. 30 χρόνια απαιτούσε η κατασκευή μιας πυραμίδας και εντός της υπήρχε νεκρικός θάλαμος που επικοινωνούσε με την είσοδο με αγωγό. Η γεωμετρία και η μηχανική γεννήθηκαν εκεί.

Οι οβελίσκοι ήταν  πέτρινοι πύργοι ύψους 30 μέτρων που έδειχναν οτι πλησίον υπάρχουν ναοί, ιερά και γενικά τόποι λατρείας. Υπάρχει ένας σε πλατεία του Καϊρου, κάποιοι στολίζουν ευρωπαϊκές πλατείες πρώην αποικιοκρατών και εισβολέων. Από τους αιγυπτιακούς οβελίσκους προέρχεται η ιδέα και η εικόνα των χριστιανικών καμπαναριών και των μουσουλμανικών μιναρέδων.
Στο νέο εθνικό μουσείο του Καϊρου εκτίθενται εκτός από αρχαία και νεότερα έργα τέχνης και όσες μούμιες φαραώ ευρέθησαν.

Με τα ρωσάκια μου στο Σαρμ -ελ-Σέϊχ

Η Αίγυπτος υπήρξε η υπερδύναμη της εποχής της μεταξύ 1500 και 1150 π.Χ. με κτήσεις από Συρία μέχρι Σουδάν, οπότε παρήκμασε σταδιακά μέχρι την περσική κατάκτηση το 550 π.Χ., τερματίζοντας μια καταπληκτική Ιστορία τριάντα αιώνων. Ο χριστιανισμός επεκράτησε ως θρησκεία του ελέους των ταπεινών και πτωχών τον 4ο αιώνα υπό ρωμαϊκή διοίκηση. Η αραβική κατάκτηση τον 7ο αιώνα εξαράβισε και εξισλάμισε την χώρα, η οποία πέρασε στα χέρια των Οθωμανών από το 1517 έως το 1805, οπότε οι Οθωμανοί κάλεσαν για βοήθεια τους Βρετανούς για να εκδιώξουν τους Γάλλους εισβολείς του Μεγ. Ναπολέοντα.

Τότε, ένας Αλβανός οπλαρχηγός, ο Μωχάμετ Άλυ από την Καβάλα κατόρθωσε να επιβληθεί, έδιωξε από την χώρα Άγγλους και Τούρκους, κατέσφαξε τους βάρβαρους Μαμελούκους και δημιούργησε ένα νέο κράτος. (σσ. Οι Μαμελούκοι ήταν φυλή μη Αράβων μισθοφόρων με καταγωγή από τον Δούναβη που βρέθηκαν στην Αίγυπτο μετά την συντριπτική ήττα τους ως Πετσενέγοι από τον Αυτοκράτορα Αλέξιο Κομνηνό. Τον 13ο αιώνα με πραξικόπημα ανέτρεψαν τον Αγιουβίδη Σουλτάνο και κυβέρνησαν την Αίγυπτο τυραννικά μέχρι την εξόντωσή τους. Στα οθωμανικά χρόνια οι Τούρκοι ήλεγχαν μόνο τις βόρειες πόλεις, η ύπαιθρος παρέμεινε στα χέρια των Μαμελούκων, των οποίων το μίσος εναντίον των Τούρκων παράμενε άσβεστο για 3 αιώνες). Ο Μωχάμετ Άλυ, ιδρυτής της νέας Αιγύπτου, δημιούργησε σύγχρονο στόλο και στρατό (σσ. Μετά την οριστική ήττα του Ναπολέοντα στο Βατερλώ, οι μισοί πιστοί αξιωματικοί του κατέφυγαν στον Αλή πασά των Ιωαννίνων και οι άλλοι μισοί στον Μωχάμετ Άλυ. Αυτοί δημιούργησαν τους στρατούς αυτών που στράφηκαν εναντίον του Σουλτάνου της Τουρκίας). Ο Άλυ έκανε αρδευτικά έργα και ακολούθησε αξιοσημείωτη κοινωνική πολιτική.

Μετά την ήττα του γιού του Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο το 1827 ανεξαρτητοποιήθηκε τελείως από τον Σουλτάνο. Η Αίγυπτος από το 1885 έως το 1945 αποτέλεσε βρετανική αποικία και ήταν η βάση του στρατού που νίκησε τον Ρόμελ. Με την ίδρυση του κράτους του Ισραήλ το 1947 ενεπλάκη σε ατυχείς πολέμους, πλην όμως τώρα διατελεί εν ειρήνη με όλους τους γείτονες. Έχει παράδοση στρατιωτικού ελέγχου της κοινωνίας, αλλά ο λαός, ως γνήσιοι ανατολίτες, ευχαρίστως δέχονται έναν ευμενή δικτάτορα, αρκεί να κάνει έργα και να δημιουργεί δουλειές. Όσο για τον λεγόμενο ισλαμικό κίνδυνο, προς το παρόν δεν υπάρχει χάριν στις άοκνες προσπάθειες του σημερινού άξιου προέδρου Αμπντελφατάχ αλ Σίσι, ο οποίος, όπως είδαμε, μετέτρεψε την Αίγυπτο σε ένα απέραντο εργοτάξιο (ο Αλλάχ να του δίνει χρόνια).

Οι πυραμίδες Χέοπα, Χεφρήνου και Μυκερίνου

Αφήσαμε την Αίγυπτο την 27 Δεκ. πλήρεις εμπειριών, γνώσεων και συγκινήσεων. Ιστορική χώρα με Ιστορία 5.300 ετών η Αίγυπτος είναι σημαντική χώρα για όλο τον κόσμο και ηγέτις του αραβικού. Η Ιστορία της είναι καταπληκτική και ανεπανάληπτη όπως και ο πολιτισμός της, ο οποίος ακόμη επηρεάζει τον κόσμο. Π.χ. πόσοι γνωρίζουν οτι στην αγγλική λέξη Christmas (Χριστούγεννα) η κατάληξη mas προέρχεται από την πανάρχαια αιγυπτιακή λέξη'' μης'' που σημαίνει γέννηση; Ουδείς μορφωμένος και ουδείς ταξιδευτής δικαιούται αυτούς τους τίτλους άνευ ουσιαστικής γνώσεως του αιγυπτιακού πολιτισμού. Ο γράφων προσπάθησε με το σημείωμα αυτό να παρουσιάσει περιληπτικά την Ιστορία και τον πολιτισμό της Αιγύπτου για όσους έχουν την υπομονή να το διαβάσουν ολόκληρο. Εύχεται το καλύτερο μέλλον για τον τόσο ευγενή και φιλικό αυτόν λαό με τον οποίον μας συνδέει φιλία και κοινή Ιστορία και συνιστώ εντόνως εις άπαντας ένα τουλάχιστον πλήρες ταξίδι εκεί.

Ιωάννης Ξηρός