Πολιτιστικό, ορειβατικό και αθλητικό ταξίδι στην Δυτική Πελοπόννησο πραγματοποίησε από 24 έως 28 Μαρτίου 2022 ο γράφων, μέλος του ΕΟΣ Αχαρνών, του Συλλόγου Ορειβασίας Πεζοπορίας Τρικάλων και του Συλλόγου Δρομέων Τρικάλων. Το ταξίδι είχε ως κύριο σκοπό την συμμετοχή στον ημιμαραθώνιο αγώνα δρόμου 21 χλμ. Πύργου-Αρχαίας Ολυμπίας, του Ολυμπιακού λεγόμενου, ο οποίος διεξάγεται από το 2015 και καταλήγει παραπλεύρως του αρχαιολογικού χώρου. Ο γράφων έτρεξε αυτόν τον αγώνα προς τιμήν της Αρχαίας Ελλάδος, η οποία αποτελεί ένα από τα πάθη της ζωής του. 

Τερματισμός με φόντο το αρχαίο στάδιο της Ολυμπίας

Το ταξίδι άρχισε με άφιξη αργά το βράδυ της 24ης Μαρτίου στην Πάτρα, μια από τις μεγαλύτερες ελληνικές πόλεις, ιδρυθείσα την βυζαντινή εποχή. Η επομένη ημέρα ήταν αφιερωμένη στην ορειβασία. Νοτιο-ανατολικά του νομού Αχαϊας υψώνεται σε ύψος 2.224μ. ο τρομερός Ερύμανθος, ένα από τα πλέον μεγαλοπρεπή, δύσκολα και απομεμακρυσμένα βουνά της Ελλάδος, εξ'ού και από τα λιγότερο επισκέψιμα. Ο γράφων ανέβηκε το βουνό αυτό το 1988 και 2014 και ώφειλε μια ακόμη ανάβαση από διαφορετική αφετηρία. Με μισθωμένο αυτοκίνητο λίαν πρωϊ της 25ης Μαρ. μέσω Χαλανδρίτσας έφθασα στον οικισμό Μίχας και την 09.15 και από υψόμετρο 950μ. άρχισα την ανάβαση τελείως μόνος χωρίς να γνωρίζω τι θα συναντήσω. Επί δίωρο διέσχισα με συνεχή αυξανόμενη κλίση και χιόνι το μεγάλο δάσος πεύκης του βόρειου τμήματος του Ερυμάνθου και μετά την έξοδο του δάσους υψωνόταν στα δεξιά ο ίδιος ο Ερύμανθος και αριστερά ο Μογγίλας. Ο γράφων συνέχισε την πορεία επί ακόμη ένα δίωρο προς Ερύμανθο διαπιστώνοντας οτι οι κλίσεις των βουνών αυτών είναι πολύ μεγάλες και-το χειρότερο-οι πλαγιές άστραφταν στον ήλιο, απόδειξη οτι είχαν μετατραπεί σε πάγο. Τέτοιες κορυφές για να πατηθούν απαιτούν χρήση σχοινιών, ασφαλειών και σχοινοσυντρόφου, πράγματα που έλειπαν από εμένα,διαφορετικά πρέπει να εγκαταλειφθούν ως κίνδυνος-θάνατος. Επίσης απαιτούν και ολόκληρη την ημέρα, πράγμα που επίσης δεν είχα. Κατάφερα να ανέβω μια προκορφή του Μογγίλα με άπειρη προσοχή σε διαδρομή στην οποία τα λάθη απλώς δεν συγχωρούνται. Την 13.15 εν όψει του ταξιδίου μέχρι την Κυπαρισσία που με περίμενε, αποφάσισα με βαριά καρδιά να εγκαταλείψω. Την 16.20 και μετά από 7 ώρες προσπάθειας έφθασα στο αυτοκίνητο και αργά το βράδυ διασχίζοντας δυο νομούς έφθασα στην κωμόπολη Κυπαρισσία του νομού Μεσσηνίας, η οποία ευρίσκεται στα βόρεια του νομού.

Μελιγαλάς 

Η επόμενη ημέρα,26 Μαρτίου ήταν αφιερωμένη στην αρχαιολογία και στην Ιστορία. Πρωϊνό ξεκίνημα για τον αρχαιολογικό χώρο της Αρχαίας Μεσσήνης. Πριν φθάσει εκεί όμως ο επισκέπτης περνά από το χωριό Μελιγαλάς. Ο Μελιγαλάς Μεσσηνίας είναι σημαδεμένος με ένα από τα σκοτεινότερα σημεία της νεότερης Ιστορίας μας και συγκεκριμένα του εμφυλίου 1943-49. Ένας μεγάλος πέτρινος σταυρός, μια εκκλησία, τάφοι, οστεοφυλάκιο και επιτοίχιες πέτρινες πλάκες που περιλαμβάνουν οκτακόσια δεκαεπτά (817) ονόματα εκτελεσμένων αποτελούν μνημείο μνήμης, θρήνου και απόδειξη της βάσκανου μοίρας του Ελληνισμού που η βάσκανος αυτή μοίρα τον καταδίκασε να διαιρείται και να αλληλοεξοντώνεται. Εκεί, την 12-13 Σεπτεμβρίου του 1944 το ΚΚΕ διά χειρός Άρη Βελουχιώτη, ενός από τους χειρότερους τυράννους που γνώρισε ποτέ η ελληνική ύπαιθρος, δολοφονήθηκαν 817 Έλληνες αντίπαλοι του ΚΚΕ -και πολύ πιθανόν-περισσότεροι ως μέλη των Ταγμάτων Ασφαλείας και αντιφρονούντες γενικώς στην κομμουνιστική ιδεολογία, ανάμεσά τους μαθητές, ιερείς, όλοι πτωχοί άνθρωποι με μέση ηλικία όχι πάνω από 20 έτη. Οι εκτελέσεις των μελών των Ταγμάτων Ασφαλείας έγιναν χωρίς δίκαιη δίκη για να εξακριβωθούν τα αδικήματα του καθενός και κατά παράβαση των κανόνων του πολέμου που επιβάλουν σεβασμό της ζωής των αιχμαλώτων. Διότι η συμμετοχή στα Τάγματα Ασφαλείας ουδέποτε ήταν ποινική πράξη. Ποινική πράξη τιμωρούμενη είναι μόνον κάθε άδικη ή εγκληματική πράξη που διαπράττεται από το ένα άτομο και αποδεικνύεται ενώπιον κανονικού δικαστηρίου. Η συλλογική ευθύνη είναι καθαρός φασισμός. Τα γεγονότα του Μελιγαλά, τα οποία θα επαναλαμβανόταν, σύμφωνα με την υπόσχεση του Βελουχιώτη ''ραντεβού στα γουναράδικα'' (σ.σ. γουναράδικα ονόμαζαν τότε σκωπτικά τα σφαγεία) απέδειξαν στον τότε αστικό κόσμο και στους Συμμάχους το τι περίμενε τον ελληνικό λαό αν επικρατούσαν στην Ελλάδα οι κομμουνιστές. Προφανώς, η σφαγή των μισών Ελλήνων για να κρατούν σκλάβους τους άλλους μισούς, αλά Πολ Ποτ της Καμπότζης. Αυτά, για να ξέρουμε από τι γλυτώσαμε. Ο Μελιγαλάς ήταν μια κλασική πράξη γενοκτονίας εκ μέρους του ΚΚΕ και έτσι πρέπει να αντιμετωπίζεται. Δυστυχώς, μια κακώς εννοούμενη πολιτική λήθης έριξε στην λήθη το απίστευτο έγκλημα του Μελιγαλά, η Ιστορία όμως δεν σβήνεται.

Ο θολωτός τάφος του Νέστορα

Το μαυσωλείο των Σαιθιδών

Μετά το επιβαλλόμενο προσκύνημα στον Μελιγαλά ο γράφων συνέχισε την αρχαιολογική πορεία του. Λίγα χιλιόμετρα ανατολικότερα υπάρχει ο αρχαιολογικός χώρος της Αρχαίας Μεσσήνης που έχει την δικαιολογημένη φήμη της ''Πομπηϊας της Ελλάδος'' ως από τους πλέον καλοδιατηρημένους.  Ιδρύθηκε το 369 π.Χ. από τον Θηβαίο στρατηγό Επαμεινώνδα, ο οποίος τερμάτισε την μακραίωνη σπαρτιατική κατοχή της Μεσσηνίας. Αναπτύχθηκε στους πρόποδες του όρους Ιθώμη, φυσικού οχυρού με ιερά θεών στις πλαγιές του. Οικοδομήθηκε σύμφωνα με το ιπποδάμειο σύστημα, προστατευόταν από ισχυρά οχυρωματικά τείχη μήκους 10χλμ. και άκμασε ως σπουδαίο πολιτικό, θρησκευτικό και καλλιτεχνικό κέντρο κυρίως κατά τους ελληνιστικούς και πρώιμους αυτοκρατορικούς χρόνους  (3ος π.Χ.-1ος μ.Χ.αιών). Πυρήνας της δημόσιας ζωής ήταν το Ασκληπείο (νοσοκομείο) μαζί με τα αιώνια σύμβολα του αρχαίου Ελληνισμού, δηλαδή Θέατρο, Αγορά, Στάδιο-Γυμνάσιο, όπου οι νέοι μάθαιναν γράμματα, οπλασκία και αθλήματα και ναοί. Στην αρχαία Μεσσήνη δολοφονήθηκε με δηλητήριο ο στρατηγός της Αχαϊκής Συμπολιτείας Φιλοποίμην, ο Έσχατος των Ελλήνων που αντιστάθηκε στην Ρώμη. Γνωρίζετε ποιός τον δηλητηρίασε; Μα, ο Δεινοκράτης, στρατηγός των Μεσσηνίων, οι οποίοι ήταν αντίπαλοι της Συμπολιτείας, επομένως εκ των πραγμάτων σύμμαχοι της Ρώμης, ίνα επαληθευτεί το ρηθέν και ακόμη και σήμερα ισχύον οτι ο χειρότερος εχθρός του Έλληνα είναι ο ίδιος του ο εαυτός και μετά από αυτόν ένας άλλος Έλληνας.

Η Αρχαία Μεσσήνη ακολούθησε την τύχη και των άλλων ειδωλολατρικών κέντρων της αρχαιότητος και με την επικράτηση του Χριστιανισμού εγκαταλείφθηκε προς όφελος άλλων αστικών κέντρων, χριστιανικών πλέον, όπως η Πάτρα, η Τρίπολη, κτλ. Οι σεισμοί και η εγκατάλειψη την μετέτρεψαν σε ερείπια. Από τα ερείπια αυτά όμως αναδεικνύεται το αρχαίο κλέος που τίποτε δεν μπορεί να το σβήσει,Σ ως αποτέλεσμα ενός αξεπέραστου πολιτισμού που δημιουργήθηκε μια μόνο φορά, έζησε και πέθανε. Στο αρχαιολογικό μουσείο εκτίθενται μερικά από τα αριστουργήματα του ελληνικού αρχαίου κόσμου, όπως τα αγάλματα της Αρτέμιδος Λαφρίας, του Ερμή, του Θησέως Δορυφόρου, έργα του Μεσσήνιου γλύπτη Δαμοφώντος,κ.ά.

Η συνέχεια αυτής της κουραστικής ημέρας ήταν η επίσκεψη στα ερείπια του ανακτορικού συγκροτήματος της μυκηναϊκής εποχής στον λόφο του Άνω Εγκλιανού, 14χλμ. βορείως της Πύλου κοντά στο χωριό Κορυφάσι. Τα ανάκτορα έχουν ταυτιστεί με την έδρα του ομηρικού βασιλιά της Πύλου Νέστορα που πήρε μέρος μαζί με τους άλλους Αχαιούς στην πολιορκία της Τροίας (θυμίζω οτι ο πόλεμος της Τροίας περί το 1.300π.Χ. ήταν για τον έλεγχο του Αιγαίου, την επέκταση στα δυτικά παράλια της Μικράς Ασίας και την έξοδο προς τις σιτοπαραγωγικές πηγές του Ευξείνου Πόντου, επομένως για την εξασφάλιση ζωτικού χώρου για τον τότε Ελληνισμό. Έπρεπε λοιπόν για τον σκοπό αυτό να εξαλειφθεί η Τροία). Η κατασκευή των ανακτόρων ανάγεται στην Ύστερη Εποχή του Χαλκού (1.680-1.200 π.Χ.) όταν η ελληνική φυλή των Αχαιών ήταν σε πλήρη ακμή και το εμπόριό τους κάλυπτε όλη την Ανατολική Μεσόγειο.  Παραπλεύρως των ανακτόρων υπάρχει ο θολωτός τάφος του Νέστορα. Ο πλούτος των ευρημάτων και η μεγαλοπρέπεια των χώρων του υποδηλώνουν την υψηλή ειδίκευση των τεχνιτών και καλλιτεχνών, καθώς και την πολιτική ισχύ, την οικονομική ευμάρεια και την πολιτιστική ανάπτυξη. 

Αρχαία Μεσσήνη

Η αίθουσα του θρόνου (ανάκτορα Νέστορα)

Τα ανάκτορα ήταν διώροφα με την αίθουσα του θρόνου, διαμερίσματα, αποθήκες κτλ. και ήταν διακοσμημένο με τοιχογραφίες. Από τα σημαντικότερα ευρήματα του ανακτόρου είναι οι πήλινες πινακίδες με κείμενα της Γραμμικής Γραφής Β', απόδειξη οτι σε αντίθεση με την Κλασική Εποχή του Ελληνισμού οπότε οι παιδοτρίβες στα Γυμνάσια δίδασκαν στα παιδιά γράμματα, στην μυκηναϊκή-αρχαϊκή εποχή η καλλιέργεια των γραμμάτων ανήκε μόνο στην διοικούσα τάξη που κατοικούσε σε ανάκτορα. Τα κείμενα αναφέρονται σε πλεονάσματα ή ελλείμματα παραγωγής και φόρων, σε προσφερόμενες κοινωνικές υπηρεσίες και προσφορές στους θεούς και επιβεβαιώνουν την λειτουργία του ανακτόρου ως διοικητικού, πολιτικού, κοινωνικού και θρησκευτικού κέντρου. Στο σημείο αυτό υπενθυμίζω οτι τα ανάκτορα ήταν ταυτόχρονα και ναοί στους θεούς της μυκηναϊκής εποχής, όπως οι θεοί της βροχής, της γονιμότητος κ.ά., ουδεμία σχέση έχοντες με το Δωδεκάθεο, το οποίο αποτέλεσε θρησκεία των Ελλήνων μετά την δωρική κατάκτηση, επομένως μετά τον 10ο αιώνα π.Χ. Ο Όμηρος έντυσε τον Τρωϊκό Πόλεμο με το Δωδεκάθεο, αυτό όμως έγινε ποιητική αδεία. Οι Δωριείς, πανάρχαιο ελληνικό φύλο της Πελοποννήσου εκδιώχθηκαν από τους Αχαιούς πριν από τον Τρωϊκό Πόλεμο προφανώς ως απολίτιστοι και ταραχοποιοί παρακατιανοί. Αφού εκδώρισαν την Μακεδονία επέστεψαν στα πατρογονικά εδάφη περί τον 10ο αιώνα με την κίνηση που έμεινε στην Ιστορία ως Κάθοδος των Δωριέων, την οποία κανονικά θα έπρεπε να ονομάζουμε Επιστροφή. Στην πραγματικότητα επρόκειτο για την πρώτη οργανωμένη εισβολή επί ελληνικού εδάφους, δεδομένου οτι οι σκληροί Δωριείς κατέκτησαν και αφομοίωσαν όλον τον ελληνικό χώρο πλην της αιολικής Θεσσαλίας, της ιωνικής Αττικής, ιωνικών τμημάτων της Στερεάς και κάποιων νήσων και η πολιτική τάξη των Αχαιών εξαφανίστηκε. Η ίδια πολιτική τάξη είχε δεχθεί άλλο χτύπημα με την επιστροφή των πολεμιστών του Τρωϊκού Πολέμου στην πατρίδα. Η μακρόχρονη απουσία των μυκηναίων βασιλέων είχε δώσει την ευκαιρία σε κάποιους να δημιουργήσουν νέες εξουσίες. Ίσως λοιπόν ο φόνος του βασιλιά Αγαμέμνονα από τον Αίγισθο να μην ήταν απλό έγκλημα πάθους, αλλά να είχε βαθύτερα πολιτικά αίτια. Συγγραφείς αναφέρουν οτι οι εκδιωχθέντες Αχαιοί από τους νέους κυριάρχους-πραξικοπηματίες κατέφυγαν στην δωρική Μακεδονία (πιο δωρική δεν γινόταν)  προετοιμάζοντας με τους λοιπούς Δωριείς την Μεγάλη Επιστροφή. Όπως και να έχει το πράγμα αυτή είναι μια σκοτεινή περίοδος της Ιστορίας μας. Αυτό όμως δεν σημαίνει οτι δεν δικαιούμαστε να είμαστε υπερήφανοι και γι'αυτήν . Στα ανάκτορα που είδα υπάρχει δωμάτιο λουτρού. Σε μια εποχή που οι λαοί όλης της Ευρασίας ζούσαν σε πρωτόγονη κατάσταση κάποιοι βασιλιάδες της Ελλάδος είχαν μπανιέρα.

 Η παραλία Βοϊδοκοιλιάς
Αρχαία Ολυμπία

Η ημέρα τελείωσε με μια επίσκεψη στην περίφημη παραλία της Βοϊδοκοιλιάς κοντά στην Πύλο και άνοδο προς την πόλη του Πύργου για την προετοιμασία της επόμενης και πιο δύσκολης ημέρας του ταξιδιού, τον ημιμαραθώνιο αγώνα δρόμου Πύργου-Ολυμπίας που δίδεται κάθε χρόνο προς τιμήν των Αρχαίων Ελλήνων και του Ολυμπιακού Πνεύματος. 

Ο αγώνας των 21χλμ. στον οποίον έλαβε μέρος ο γράφων εκπροσωπώντας τον Σύλλογο Δρομέων Τρικάλων και όλα τα Τρίκαλα ξεκίνησε από την κεντρική πλατεία του Πύργου με την συμμετοχή 103 αθλητών την 8.30 πμ. Η διαδρομή δεν περιελάμβανε διάσχιση χωριών και σε δυο σημεία είναι ανηφορική, πράγμα που δυσκολεύει την προσπάθεια. Ο αγώνας ήταν καλώς οργανωμένος και διεξήχθη παραλλήλως με τον μαραθώνιο Ολυμπιακό Αγώνα των 42χλμ. με λιγότερους αθλητές που ξεκίνησε από την Αμαλιάδα. 

Όλοι αγωνισθήκαμε καλώς και τερματίσαμε σε ένα σημείο παραπλεύρως του αρχαιολογικού χώρου της Αρχαίας Ολυμπίας, όπου το 776 π.Χ. έλαβαν χώρα οι πρώτοι Ολυμπιακοί Αγώνες, αποκλειστικά για Έλληνες. Ο γράφων ό'τι και να πει γι'αυτούς λίγο θα είναι. Μεταφέρει όμως την συγκίνησή του για την συμμετοχή σε έναν αγώνα με τερματισμό με φόντο στο αρχαιότερο στάδιο του κόσμου όλου, το οποίο διέτρεξε μόνος του μετά. Αυτό είναι κάτι που όλοι οι Έλληνες δρομείς το χρωστάμε στους αρχαίους μας και στον εαυτό μας τουλάχιστον μια φορά στην ζωή μας. Ακολούθησε επίσκεψη στον αρχαιολογικό χώρο (για τον γράφοντα η τρίτη φορά) και στο μουσείο όπου φαίνεται για μια ακόμη φορά το μεγαλείο της Κλασικής Ελλάδος, η τέχνη της, ο πολιτισμός της, ο αθλητισμός της με τα αγωνίσματα και γενικώς η κληρονομιά της Αρχαίας Ελλάδος στην ανθρωπότητα, πράγμα ανεκτίμητον. Φαίνονται τα απομεινάρια των ναών, του κτιρίου των ελλανοδικών-κριτών, των κτιρίων των αθλητών κ.ά. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες ήταν αναπόσπαστο στοιχείο της αρχαίας ελληνικής εθνικής συνείδησης και για αιώνες λάμβαναν μέρος Έλληνες από όλα τα ελληνικά εδάφη, συμπεριλαμβανομένων των μακρυνών αποικιών. Ήταν τόσο σημαντικοί γι'αυτούς που κατά την διάρκειά τους και για την ανεμπόδιστη για όλους διεξαγωγή τους οι καταραμένοι εμφύλιοι μεταξύ των πόλεων σταματούσαν για λίγο (ολυμπιακή εκεχειρία). Οι Ολυμπιακοί Αγώνες στην ρωμαϊκή εποχή περιελάμβαναν και τους Ρωμαίους και αργότερα όλους όσους είχαν την ιδιότητα του Ρωμαίου πολίτη, ασχέτως καταγωγής. Καταργήθηκαν επί Ρωμαίου Αυτοκράτορος Θεοδοσίου του Μεγάλου το 392 μ.Χ. ακολουθώντας την τύχη όλου του αρχαίου ειδωλολατρικού κόσμου. Οι θεοί όμως δεν επέτρεψαν να καταστραφεί αυτό το αριστούργημα. Αναφέρεται οτι μια μεγάλη κατολίσθηση από τον Κρόνιο Λόφο σκέπασε με απίστευτη ποσότητα λάσπης αυτόν τον ανεπανάληπτο πολιτισμό και τον προστάτευσε μέχρι να τον ξαναφέρει στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη. Στο σημείο αυτό ο γράφων καλεί τους αναγνώστες να μην κατηγορούν τους χριστιανούς της εποχής εκείνης για την κατάργηση και την εγκατάλειψη των αρχαίων συμβόλων και κέντρων και να κλείνουν τα αυτιά τους στην αντι-χριστιανική προπαγάνδα ανθελλήνων και ανιστόρητων. Η Ιστορία όταν κλείνει μια σελίδα στην επόμενη γράφει άλλα. Τον 4ο αιώνα ούτως ή άλλως ο πολιτισμός και η αρχαία ελληνική φιλοσοφική σκέψη είχαν κλείσει τον κύκλο τους και δεν είχαν πια κάτι περισσότερο να προσφέρουν. Όλοι οι πολιτισμοί επικάθηνται ο εις επί του άλλου. Έτσι γινόταν πάντα και έτσι θα γίνεται. Μένει μόνον να τιμούμε ό'τι οφείλουμε να τιμούμε. Άλλωστε και ο ελληνικός χριστιανικός πολιτισμός δεν υστερεί του αρχαίου.

Το ταξίδι τελείωσε με επιστροφή στην Πάτρα την 27 Μαρ. και επιστροφή στα Τρίκαλα την 28η Μαρ. Ο γράφων θεωρεί το ταξίδι αυτό ως ένα από τα πλέον ενδιαφέροντα που έκανε στην Ελλάδα και προσπάθησε να το παρουσιάσει σε ιστορικό πλαίσιο. Όλοι οι Έλληνες οφείλουμε να γνωρίζουμε την χώρα και την Ιστορία μας και να την τιμούμε αποφεύγοντας τα τραγικά λάθη του παρελθόντος. Ειρήνη σοι,ω Ελλάς.

Ιωάννης Ξηρός