Ι. Ξηρός - Κυριακή Καραλή στην κορυφή όρους Καμερούν (4095μ)

Ο γράφων δανείστηκε τον τίτλο του αυτοβιογραφικού βιβλίου της Κάρεν Μπλίξεν (Πέρα από την Αφρική) ως τίτλο του άρθρου για να τονίσει τα δυνατά αισθήματα που προκαλεί πάντα σε έναν ταξιδευτή του κόσμου μια περιπέτεια στην Μαύρη Ήπειρο, η γοητεία της οποίας δεν συγκρίνεται με καμία άλλη.

Επιλέξαμε για το κλείσιμο της χρονιάς (2022) ορειβατικό και τουριστικό ταξίδι στο Καμερούν από 18 έως 26 Δεκ. 2022 με ανάβαση στο όρος Καμερούν (4095μ.), προσκύνημα και φόρος τιμής στην αγαπημένη μας ήπειρο, η βαθειά γνώση της οποίας αποτελεί απαραίτητο στοιχείο της ζωής, της κουλτούρας και της δράσης των ταξιδευτών όλου του κόσμου από όπου και αν προέρχονται.  

Στο ταξίδι αυτό ο γράφων ήταν συνοδευόμενος από την καλή του φίλη Κυριακή Καραλή, διακεκριμένη Αθηναία ορειβάτισσα με πολλές αποστολές στο ενεργητικό της.

Το ταξίδι άρχισε με προσγείωση την 18 Δεκ. στο αεροδρόμιο της μεγάλης πόλης Ντουάλα του Καμερούν μέσω Αντίς Αμπέμπα. Η Ντουάλα είναι το μεγαλύτερο λιμάνι της χώρας και το ίδιο το Καμερούν είναι χώρα της Δυτικής Αφρικής βρεχόμενη από τον Ατλαντικό με περίπου 30 εκατ. κατοίκους. Το Καμερούν έχει την φήμη της ''μικρογραφίας της Αφρικής'' διότι συνδυάζει όλα όλα τα κλίματα και τις θερμοκρασίες της ηπείρου μαζί με τις γεωγραφικές της ζώνες. Διαθέτει ακτές, ζούγκλες, σαβάνες, έρημο στα βόρεια και το καμάρι της χώρας, το όρος Καμερούν που με τα 4.095 μέτρα του είναι το ψηλότερο όρος της νοτίως της Σαχάρας και το δεύτερο σε ύψος μετά τον Άτλαντα του Μαρόκου στην Δυτική Αφρική.

Το Καμερούν είναι  κοινοβουλευτική δημοκρατία, πλην όμως φέρει όλα τα προβλήματα μιας πτωχής τριτοκοσμικής χώρας. Η εκπαίδευση, ακόμη και η στοιχειώδης και η υγειονομική περίθαλψη είναι επί πληρωμή και ο μέσος μισθός όχι πάνω από 150 δολάρια. Ανάλογες και προς το χαμηλότερο είναι και οι συντάξεις. Η οικονομία βασίζεται στην αλιεία, στην κτηνοτροφία βοοειδών και στην αγροτική παραγωγή φρούτων, κακάο, αραβοσίτου και βάμβακος. Παράγει αρκετό αέριο και πετρέλαιο και ξυλεία για τις ενεργειακές του ανάγκες και κάνει και εξαγωγές. Παρόλα όμως αυτά, γνωρίζουμε οτι τα τροπικά μέρη έχουν λίγους φυσικούς πόρους και τα πράγματα δυσκολεύουν όταν ο πληθυσμός είναι πολύς.

Την 19 Δεκ. η ομάδα των δυο φίλων διέδραμε περιφερόμενη στους δρόμους της Ντουάλα, η οποία είναι η μεγαλύτερη της χώρας, έχοντας την εντύπωση οτι ήμαστε οι μόνοι λευκοί που βόλταραν στην πόλη τουλάχιστον εκείνη την ημέρα. Στην Ντουάλα είναι εμφανή όλα τα προβλήματα μιας τυπικής αφρικανικής πόλης. Κακή κατάσταση δρόμων, ελλιπή πεζοδρόμια, ανοικτοί υπόνομοι και σκουπίδια, πολλά σκουπίδια σε σωρούς. Η κίνηση είναι πυκνή και διεξάγεται ως επί το πλείστον με παλαιού τύπου μηχανές και τα αυτοκίνητα είναι μεταχειρισμένα που εισάγονται από την Ευρώπη. Εντύπωση μας προκάλεσε ο Καθολικός καθεδρικός ναός της πόλης με οροφή από ακριβό ξύλο τροπικού δάσους. Έξω από την Ντουάλα εκτείνεται μια απέραντη παραγκούπολη πρόχειρων κατασκευών από τσίγκο. Ευχάριστη εντύπωση προκαλεί επίσης οτι στην πόλη δεν υπάρχουν ζητιάνοι, ούτε πιεστικοί πωλητές διαφόρων αντικειμένων, κάτι που συχνά απαντάται στον Τρίτο Κόσμο. Οι οικοδομές είναι συνήθως διώροφες ή τριώροφες και πτωχικές με αρχιτεκτονική που άφησαν οι Ευρωπαίοι αποικιοκράτες.

Λίμνη στην ζούγκλα

Την 20 Δεκ. με μισθωμένο αυτοκίνητο μεταφερθήκαμε στην ημιορεινή κωμόπολη Μπόια και από το σημείο εκκίνησης στα 1015μ. και ώρα 1.00πμ ξεκινήσαμε την ανάβαση στο όρος Καμερούν. Το ίδιο το όρος περιβάλλεται από εθνικό πάρκο έκτασης 580.000 στρεμμάτων και περιλαμβάνει τροπικό δάσος (ζούγκλα), σαβάνα (ψηλό χορτάρι που ενίοτε φθάνει στο ύψος ανθρώπου) μέχρι τα 2.000μ. και από εκεί και μέχρι την κορυφή χαμηλή βλάστηση και άφθονες πέτρες λάβας. Το ηφαίστειο εξερράγη το 1982, το 1999 και το 2000 και η ροή της λάβας έφθασε μέχρι τα 1.000μ. κάτω και οι κρατήρες είναι εμφανείς σε πολλά σημεία. Θεωρείται ενεργό ηφαίστειο και σε κάποιον βαθύ κρατήρα είδαμε να εκπέμπεται θειάφι. Αυτήν την ημέρα διασχίσαμε τροπικό δάσος απέραντης ομορφιάς με άπειρα είδη δένδρων ψηλά ή χαμηλά μέχρι το υψόμετρο των 1.750μ. και μετά εισήλθαμε στην ζώνη της σαβάνας που στην ανατολική πλευρά έχει χαμηλό ύψος χόρτου. Την 18.15 φθάσαμε στο καταφύγιο (ολόκληρο σύμπλεγμα κτιρίων) όπου διανυκτερεύσαμε στα 2.825μ. καλύπτοντας εκείνη την δύσκολη ημέρα υψομετρική διαφορά ανάβασης πάνω από 1.800μ.

Η επόμενη ημέρα 21 Δεκ. ήταν ημέρα κορυφής και η δυσκολώτερη. Εκκινήσαμε από τα 2.825μ. την 7.50πμ μαζί με τον οδηγό βουνού Λούκας (οι δυο αχθοφόροι Ιβάν και Μάρκος) πήραν άλλον συντομώτερο δρόμο μέχρι το σημείο συναντήσεως. Με σκληρή ανάβαση και σε πεδίο χαμηλής βλάστησης πλέον και πετρών λάβας την 13.00 η ελληνική σημαία υψώθηκε στην ψηλότερη κορυφή της υποσαχάριας Δυτικής Αφρικής, στο όρος Καμερούν και στα 4.095μ., γενόμενη η δεύτερη (πάντα διμελής) ελληνική ομάδα που ανέβηκε αυτό το όρος. Αγκαλιές, φιλιά, συγχαρητήρια. Η κατάβαση ήταν περιπετειώδης. Στα 3.420μ. άρχισε η ζώνη της σαβάνας και το ύψος του χόρτου έφτανε το δικό μας. Την 18.30 έφυγε τελείως το φως της ημέρας (Ισημερινός γαρ) και προσαρμόσαμε φακούς επί των κεφαλών μας. Μέχρι την σαβάνα το έδαφος ήταν επί το πλείστον χοντρή ηφαιστειακή άμμος και οι διάφοροι κρατήρες απότομοι (ο ένας έβγαζε θειάφι). Από τα 3.420μ. συνεχίσαμε την κατάβαση αφού συναντηθήκαμε σε κάποιο σημείο με τους αχθοφόρους και φθάσαμε σε συνθήκες πυκνού σκότους στα 2.440μ. όπου ήταν το δεύτερο καταφύγιο στην δυτική πλευρά του όρους την 20.00 όπου διανυκτερεύσαμε υπερβαίνοντας εκείνη την ημέρα ένα δωδεκάωρο πορείας.

Η 22 Δεκ. ήταν μια από τις καταπληκτικότερες ημέρες της αποστολής. Την 09.00πμ. εκκινήσαμε από το καταφύγιο και εισήλθαμε στο δυτικό τροπικό δάσος βροχής του όρους Καμερούν. Από το υψόμετρο 2.440μ. όπου αρχίζει το δάσος και μέχρι τα 1.000μ. όπου κατασκηνώσαμε σε σκηνές στο Garri Camp την 17.30 απολαύσαμε μια ωραιότατη διαδρομή σε μια από τις πλουσιότερες σε βλάστηση ζούγκλες όλου του κόσμου. Ο γράφων έχει διασχίσει πολλές ζούγκλες στην ζωή του, πλην όμως ενώπιον της ζούγκλας του όρους Καμερούν υποκλίνομαι. Η βλάστηση είναι οργιώδης, τα ύψη των δένδρων ποικίλα και σε μια μικρή λίμνη σε κάποια κατωφέρεια αντικρύσαμε από απόσταση ζεύγος αντιλοπών (δυστυχώς δεν συναντήσαμε ελέφαντες του δάσους). Η νύχτα πέρασε εντός της σκηνής ακούγοντας νυκτερινούς ήχους της ζούγκλας από πτηνά και έντομα.

Πεζοπορία στην ζούγκλα

Την 23 Δεκ. μετά από ένα ευχάριστο μουσικό ξύπνημα (ο οδηγός βουνού Lucas είναι λάτρης του Bob Marley όπως ο γράφων) εκκινήσαμε την 09.00πμ. και περί ώρα 12.00μμ. βγήκαμε από το πάρκο και φθάσαμε στην παραλιακή πόλη Λίμπε επί του Ατλαντικού όπου καταλύσαμε στο ξενοδοχείο. Η θέα του μεγάλου Ατλαντικού και η επιτυχής ανάβαση ήταν για μας επαρκής αποζημίωση για την κόπωση των ημερών.

Κατά την διαδρομή είχαμε την ευκαιρία να συζητήσουμε με τον οδηγό και τους αχθοφόρους Lucas, Ivan και Marcus) κάποια ενδιαφέροντα στοιχεία της Ιστορίας και της γενικότερης σημερινής κατάστασης στο Καμερούν. 

Το Καμερούν δεν ήταν πάντα ενιαίο. Τον 8ο αιώνα στον βορρά Άραβες ιεραπόστολοι και έμποροι δημιούργησαν το μουσουλμανικό βασίλειο των Ανταμάβα ενώ στα κεντρικά και νότια υπήρχε το βασίλειο των Σεφερί με ανιμιστικές θρησκείες. Τον 16ο αιώνα Πορτογάλοι έμποροι και ιεραπόστολοι ήλθαν στην ακτή και ίδρυσαν εμπορικούς σταθμούς γενόμενοι ευμενώς δεκτοί από τους ντόπιους φυλάρχους και τους ηγεμόνες Σεφερί. Οι Πορτογάλοι διέδωσαν τον Χριστιανισμό στην χώρα και της έδωσαν επίσης και το όνομά της από την λέξη camaroes που στα πορτογαλικά σημαίνει γαρίδες, οι οποίες ευδοκιμούσαν στο μεγάλο ποταμό κοντά στην σημερινή Ντουάλα. Οι Πορτογάλοι δεν ενδιαφέρθηκαν να αποικίσουν την χώρα. Εκτός από τον Χριστιανισμό έφεραν και κάτι άλλο. Το δουλεμπόριο. Χρησιμοποιώντας ντόπιους μεσάζοντες και αφού αποδυνάμωσαν τις ντόπιες ηγεσίες απήγαγαν κατοίκους των χωριών του εσωτερικού και τους φόρτωναν σε καράβια για τις Αμερικές ως σκλάβους. Κάτι ανάλογο έκαναν και οι Άραβες επικυρίαρχοι στον βορρά.

Οι λευκοί άποικοι των Αμερικών διαπίστωσαν οτι οι Ερυθρόδερμοι αυτόχθονες των Αμερικών δεν ήταν κατάλληλοι για αγροτικές εργασίες. Έπρεπε λοιπόν από αλλού να εύρουν δωρεάν εργατικά χέρια. Το αίσχος του διαρκείας 300 ετών δουλεμπορίου κράτησε μέχρι το 1809 οπότε η κραταιά Βρετανία το κατήργησε και απαγόρευσε την διακομιδή σκλάβων στον Νέο Κόσμο βομβαρδίζοντας και ισοπεδώνοντας σε όλη την δυτική ακτή της Αφρικής ολόκληρα ισπανικά και πορτογαλικά φρούρια όπου εκρατούντο σκλάβοι και βυθίζοντας τους δουλεμπορικούς στόλους. Το κακό όμως είχε γίνει. Η δουλεία των μαύρων αποτελεί ανεξίτηλη κηλίδα και για το Ισλάμ και για τον Δυτικό Πολιτισμό και δεν ξεχνιέται ποτέ από τους αφρικανικούς λαούς που την υπέστησαν όσοι αιώνες και αν περάσουν. Η καχύποπτη και μάλλον η σκαιή στάση τους απέναντι στους λευκούς που ευρίσκονται στις χώρες τους είναι εμφανής ακόμη και σήμερα. Ως λευκός ο ίδιος, αν και η τουρκοκρατούμενη τότε Ελλάδα δεν είχε σχέση με αυτό, αισθάνομαι ντροπή. 

Περί το 1880 ένας Γερμανός προτεστάντης ιεραπόστολος ανακάλυψε και εξερεύνησε το Καμερούν και έστειλε πληροφορίες στην Γερμανία. Το 1885 η Γερμανία των Κάιζερ, ισχυροποιημένη μετά την ενοποίησή της το 1871 και ήδη βιομηχανική δύναμη, αποίκισε το Καμερούν και ενοποίησε την χώρα νικώντας τους Μουσουλμάνους Ανταμάβα του βορρά σε μια εποχή που η Ευρώπη ήταν η αφέντρα του κόσμου. Έφερε τεχνολογία στην χώρα και κατασκεύασε την σιδηροδρομική γραμμή Ντουάλα-Γιαουντέ που υπάρχει ακόμη, επίσης και γέφυρες και αρχιτεκτονική. Το 1916 με την ήττα της Γερμανίας στον Α' Παγκ. Πόλεμο η Γαλλία κατέλαβε τις 10 από τις 12 επαρχίες του Καμερούν και η Βρετανία τις υπόλοιπες 2 στα νοτιοδυτικά, οι οποίες παραμένουν ως σήμερα γαλλόφωνες και αγγλόφωνες αντιστοίχως. Το Καμερούν έγινε ανεξάρτητο το 1961 σε μια εποχή που οι αποικιοκρατικές ευρωπαϊκές δυνάμεις αποφάσισαν να εγκαταλείψουν τις υπερπόντιες αποικίες τους, διότι τα έξοδα συντήρησής τους υπερέβαιναν τα κέρδη διατήρησής τους.

Γορίλας στο πάρκο του Μέφου

Ακόμη και σήμερα οι αγγλόφωνες περιοχές δύσκολα συνεννοούνται με τις κυρίαρχες γαλλόφωνες. Οι μειονοτικοί αγγλόφωνοι Καμερουνέζοι, οι οποίοι είναι διαφορετική φυλή από τους υπόλοιπους, ήδη από το 2017 διατύπωσαν αίτημα ανεξαρτησίας και σημειώθηκαν ταραχές και βιαιοπραγίες. Στο αγγλόφωνο Καμερούν, όπως ισχυρίζονται οι ίδιοι, παράγεται όλο το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο και η μεγαλύτερη αγροτική παραγωγή της χώρας και οι ίδιοι εισπράττουν ως αντάλλαγμα καταπίεση και φτώχεια. Εκτός αυτών στα βόρεια σύνορα Νιγηρίας-Καμερούν η ισλαμική τρομοκρατική οργάνωση Μπόκο Χαράμ ( η Δύση είναι Καταστροφή) προκαλεί άλλες συγκρούσεις και τρομοκρατία.  

Κατά τα άλλα, η διεφθαρμένη ελίτ σπαταλά για τον εαυτό της πολύτιμο συνάλλαγμα από την πώληση των φυσικών πόρων της χώρας σε ακριβά ξενοδοχεία της Ευρώπης και όπου αλλού εξασφαλίζουν βίζα. Αλλά, αυτή είναι η Αφρική. Οι εσωτερικές κρίσεις στο Καμερούν που βεβαίως είναι γνωστές και στο εξωτερικό είναι η αιτία που 4 ημέρες στο βουνό ήμαστε οι μόνοι λευκοί, ενώ σε παλαιότερες εποχές το όρος Καμερούν έβριθε λευκών ορειβατών. Κρίμα όμως, κάνουν λάθος. Ο γράφων και η φίλη του στην αποστολή διαβεβαιώνουν με τον λόγο δυο ταξιδευτών του κόσμου οτι η χώρα είναι ασφαλέστατη και ουδείς επισκέπτης ή ορειβάτης κινδυνεύει στο παραμικρό.      

Η 24 Δεκ. ήταν μια ημέρα ταλαιπωρίας με μεταφορά με μισθωμένο αυτοκίνητο από το Λίμπε μέχρι την Ντουάλα και από εκεί με το λεωφορείο της γραμμής (πολύ άνετο) φθάσαμε στην μεγάλη πρωτεύουσα Γιαουντέ αργά το βράδυ έχοντας την ευκαιρία να παρατηρήσουμε κατά την διαδρομή τον τρόπο ζωής της αφρικανικής υπαίθρου με τις υπαίθριες αγορές και τον αεικίνητο κόσμο (η έλλειψη μεταφορικών μέσων αναγκάζει πολλούς Αφρικανούς να διατρέχουν μεγάλες αποστάσεις πεζή για διάφορες δουλειές). Πριν αποχαιρετήσουμε το Λίμπε είχαμε την ευκαιρία να επισκεφθούμε το τοπικό ζωολογικό πάρκο όπου φιλοξενούνται μικροί ορφανοί γορίλες, μαυροπρόσωποι και κοκκινοπρόσωποι βαβουϊνοι, κροκόδειλοι και άλλα είδη ζώων και πτηνών της Κεντρ. Αφρικής.

Χριστούγεννα, 25 Δεκ. και η ημέρα άρχισε με επίσκεψη για προσευχή στον μεγάλο και επιβλητικό Καθολικό καθεδρικό ναό της Γιαουντέ. Ο ναός ήταν γεμάτος πιστούς. Στο Καμερούν κυριαρχούν οι Καθολικοί που πήραν τον Καθολικό Χριστιανισμό από τους Πορτογάλους, πλην ισχυρή είναι και η προτεσταντική χριστιανική παρουσία, κληρονομιά της τριαντάχρονης γερμανικής παρουσίας. Οι Μουσουλμάνοι κυριαρχούν στον βορρά, αλλά υπάρχουν σε όλες τις περιοχές του Καμερούν, ευτυχώς όμως η συνύπαρξή τους με τους Χριστιανούς είναι ειρηνική (η τρομοκρατία που ασκεί στα νιγηριανά σύνορα η Μπόκο Χαράμ είναι κάτι άλλο).

Άποψη Γιαουντέ

Ακολούθως και πάντα με μισθωμένο αυτοκίνητο φύγαμε από την Γιαουντέ και μετά από μιας ώρας πορεία ευρεθήκαμε στο διάσημο παγκοσμίως εθνικό πάρκο Μέφου έκτασης 8.000 στρεμμάτων όπου φιλοξενούνται γορίλες και χιμπατζήδες. Οι γορίλες, το μεγαλύτερο είδος πιθήκων ζουν στην Κεντρική Αφρική και σε πυκνά δάση και είναι είδος που απειλείται με εξαφάνιση λόγω λαθροθηρίας. Το θέαμα αυτών των υπέροχων ζώων που τόσες ταινίες και τόσα μυθιστορήματα έχουν εμπνεύσει είναι εξαίσιο και ανεπανάληπτο. Αποχαιρετήσαμε το μεσημέρι το Μέφου και κατά την επιστροφή είχαμε την ευκαιρία να παρατηρήσουμε την αρχιτεκτονική των οικιών της αφρικανικής υπαίθρου (ξύλινα πλαίσια και ανάμεσα πλίνθοι) και τον τρόπο ζωής. Πολύχρωμα πλήθη μετακινούν την πραμάτεια τους. Η φύση είναι πανέμορφη και τροπική. Είδαμε φυτείες καουτσούκ από όπου κατασκευάζονται τα ελαστικά των αυτοκινήτων μας και οι μπανανοφυτείες είναι παντού. Αυτό όμως που προκαλεί την μεγαλύτερη εντύπωση είναι η ηρεμία των ανθρώπων και η έλλειψη άγχους. Είναι πτωχοί ναι, αλλά υπερήφανοι και ήρεμοι. Σε όλο το ταξίδι δεν παρατηρήσαμε ούτε έναν διαπληκτισμό.

Βεβαίως και δυστυχώς δεν γίνεται σύγκριση με την δική μας συμπεριφορά και τον δικό μας χαρακτήρα σε μια Ελλάδα σε βαθειά πλέον ηθική κρίση.   
Με την επιστροφή στην Γιαουντέ το απόγευμα επισκεφθήκαμε το κέντρο της πόλης με τα υπουργεία, το Κοινοβούλιο, όλα δυτικής αρχιτεκτονικής και πολύ εντυπωσιακής και βεβαίως επισκεφθήκαμε και το περίφημο Μνημείο Επανένωσης του Καμερούν, ένας εντυπωσιακός ελικοειδής πύργος και έμπροσθεν αυτού σύμπλεγμα αγαλμάτων με πατέρα που κρατά πυρσό και στην αγκαλιά του έχει τα παιδιά του.

Την επόμενη ημέρα δυστυχώς ηύραμε το εθνικό μουσείο τέχνης κλειστό και πριν πάρουμε το αεροπλάνο της επιστροφής πήγαμε με αυτοκίνητο στον λόφο που δεσπόζει της πόλης για μια τελευταία αποχαιρετιστήρια πανοραμική ματιά. Αποχαιρετήσαμε το Καμερούν και την Αφρική και τους νέους φίλους μας με συγκίνηση και αγάπη. Ο γράφων ως ορειβάτης και έχων εμπειρία των βουνών του πλανήτη, συνιστά εντόνως και υπευθύνως σε όλον τον ορειβατικό κόσμο της Ελλάδος μια ανάβαση στο υπέροχο όρος Καμερούν στο οποίο ο φίλος μου Peter Buma από την Μπόια μπορεί να κανονίσει τα πάντα (πληροφορίες www.ecotoursmtcameroon.wordpress.com, e-mail : ecotourguidemtcam@gmail.com και τηλ. +237677037475 Καμερούν).

Κλείνοντας, σας καλώ να θυμηθείτε όλοι σας την σοφή ρήση των Τζαμαϊκανών συμπατριωτών του Μπομπ Μάρλεϋ ''Τake it easy. It's not easy to take it easy''. Στην Αφρική πάντως αυτό το έχουν πετύχει.

Ιωάννης Ξηρός