Το ότι εορτάζουµε την έναρξη της Εθνικής Παλιγγενεσίας στις 25 Μαρτίου φαίνεται ότι ήταν πρόταση προς τον Οθωνα, ώστε συµβολικά να συµπίπτει και µε τον Ευαγγελισµό της Θεοτόκου – Ποιες άλλες µέρες «ερίζουν» για τη διεκδίκηση της αφετηρίας του Μεγάλου Αγώνα

H 25η Μαρτίου έχει ιδιαίτερη συµβολική σηµασία για τη χώρα, διότι δεν τιµάµε µόνο την εθνική απελευθέρωση από έναν τουρκικό ζυγό 400 ετών, αλλά τιµάµε και τον Ευαγγελισµό της Θεοτόκου, και συγκεκριµένα το θεόσταλτο µήνυµα της έλευσης του Κυρίου. Υπάρχει µία αµφισβήτηση, έως και ιστορική σύγχυση για το πότε άρχισε η Ελληνική Επανάσταση, δεδοµένου ότι άλλοι υποστηρίζουν ότι αυτή άρχισε στις 24 Φεβρουαρίου του 1821, όταν ο Αλέξανδρος Υψηλάντης είχε εκδώσει την επαναστατική προκήρυξη, καλώντας τους Ελληνες σε εξέγερση. Οσοι αµφισβητούν την ηµεροµηνία έναρξης της Επανάστασης αναφέρουν επίσης το γεγονός ότι ήδη από τις 23 Μαρτίου είχε απελευθερωθεί η πόλη της Καλαµάτας από τον Κολοκοτρώνη και τον ΜαυροµιχάΤο ότι εορτάζουµε την έναρξη της Εθνικής Παλιγγενεσίας στις 25 Μαρτίου φαίνεται ότι ήταν µία πρόταση του Φαναριώτη πεζογράφου Παναγιώτη Σούτσου προς τον Οθωνα, το 1834, ώστε συµβολικά να συµπίπτει και µε τον Ευαγγελισµό του Θεοτόκου, αν και ανάλογη πρόταση είχε κάνει προηγουµένως και ο Αλέξανδρος Υψηλάντης.

25η Μαρτίου: «Ελευθερία ή θάνατος»

Κάτι που αµφισβητείται είναι αν η Επανάσταση ξεκίνησε στην Αγία Λαύρα µε τον Παλαιών Πατρών Γερµανό και τη φράση του προς τους πιστούς «Ελευθερία ή Θάνατος». Κατά τον Ντέιβιντ Μπριούερ και την εξιστόρησή του για την Ελλάδα, από την Αλωση της Κωνσταντινούπολης µέχρι και την Ελληνική Επανάσταση, ο Παλαιών Πατρών πράγµατι βρισκόταν στην Πελοπόννησο εκείνες τις µέρες, αλλά όλα τα υπόλοιπα στοιχεία είναι επινοηµένα «από τον αναξιόπιστο ιστορικό Φρανσουά Πουκεβίλ. Οµως κατά τον Μπριούερ υιοθετήθηκε η εκδοχή του Πουκεβίλ διότι χρειαζόταν µία συγκεκριµένη ηµεροµηνία για να εορτάζεται η επέτειος της Επανάστασης, µε το σκεπτικό µάλιστα ότι θα ήταν δυνατό να προκληθούν προστριβές για την πρωτοκαθεδρία στον ξεσηκωµό (!) και εποµένως ήταν σκοπιµότερο να µην τοποθετηθεί η έναρξη της Επανάστασης σε µία συγκεκριµένη πόλη ή να εµφανίζεται κάποιος συγκεκριµένος πρωταγωνιστής της... Και υπ’ αυτήν την έννοια ο Παλαιών Πατρών Γερµανός ήταν µία ιδανική λύση, καθότι είχε κύρος αλλά και φήµη, που δεν ήταν απειλητική για τους άλλους πρωταγωνιστές της Επανάστασης.

Αλλωστε υπήρχε έτσι και η συµβολική σύνδεση της Παλιγγενεσίας µε τη Θρησκεία. Ανεξαρτήτως των συµβολισµών και του µηνύµατος που διαχρονικά έχει για τους Ελληνες η Ελληνική Επανάσταση, την πιο πολύτιµη παρακαταθήκη προς τους µεταγενέστερους και ειδικώς προς τους νέους αποτελεί ο λόγος που είχε εκφωνήσει τον Νοέµβριο του 1838 στην Πνύκα ο βασικός πρωταγωνιστής της Επανάστασης, ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης. Είχε πει, µεταξύ άλλων στον λόγο του εκείνο ο Γέρος του Μοριά: «Οταν αποφασίσαµε να κάµωµε την Επανάσταση, δεν εσυλλογιστήκαµε ούτε πόσοι είµεθα, ούτε πως δεν έχουµε άρµατα, ούτε ότι οι Τούρκοι εβαστούσαν τα κάστρα και τας πόλεις ούτε κανένας φρόνιµος µας είπε “πού πάτε εδώ να πολεµήσετε µε σιταροκάραβα βατσέλα”. Αλλά ως µία βροχή έπεσε εις όλους µας η επιθυµία της ελευθερίας µας, και όλοι, και ο κλήρος µας και οι προεστοί και οι καπεταναίοι και οι πεπαιδευµένοι και οι έµποροι, µικροί και µεγάλοι, όλοι εσυµφωνήσαµε εις αυτόν τον σκοπό και εκάναµε την Επανάσταση...».

Η Ελληνική Επανάσταση µαζί µε την Αµερικανική και τη Γαλλική είναι οι εξεγέρσεις που άφησαν το αποτύπωµά τους στην παγκόσµια Ιστορία. Σε σχέση δε µε τη Γαλλική, η Ελληνική έχει το προνόµιο ότι δεν άφησε κάποιο αρνητικό αποτύπωµα. ∆ιότι η Γαλλική µάς κληρονόµησε και την έννοια της Τροµοκρατίας. Ελευθερία - αδελφοσύνη - ισότητα ήταν οι αρχές της Γαλλικής Επανάστασης. Τις θεµελίωσε τις αρχές αυτές η δική µας, ώστε να ισχύουν στην πορεία του Εθνους µας; Η Ελευθερία υπάρχει, αλλά στρεβλή. ∆ιότι διαχρονικά, µέσα σε αυτά τα 200 χρόνια και πλέον, πολύ δε περισσότερο στα τελευταία 100 χρόνια, η έννοια της Ελευθερίας και δη της κοινωνικής, όπως τη θέλησε και η Γαλλική Επανάσταση, στα καθ’ ηµάς αναγνωρίζει µόνο δικαιώµατα και καµία υποχρέωση.

Την αυτονόητη υποχρέωση την ενστερνίζονται οι ολίγοι, ενώ οι πολλοί απαιτούν µόνο δικαιώµατα. Οσον αφορά την αδελφοσύνη, αυτή από την αρχή της Επανάστασης διερράγη, καθώς οι εµφύλιοι στο µέσον του Αγώνα για την ανεξαρτησία παραλίγο να υπονοµεύσουν την ίδια την Επανάσταση. Είναι χαρακτηριστικά τα όσα είπε στον λόγο του, όπως αναφέραµε πιο πάνω, ο Κολοκοτρώνης στην Πνύκα, για τη διαχρονική διχόνοια που χωρίζει τους Ελληνες: «Οι παλαιοί Ελληνες», είχε πει ο Γέρος του Μοριά, «οι πρόγονοί µας έπεσαν εις την διχόνοια και ετρώγονταν µεταξύ τους και έτσι έλαβαν καιρό πρώτα οι Ρωµαίοι, έπειτα άλλοι βάρβαροι και τους υπέταξαν. Υστερα ήλθαν οι Μουσουλµάνοι και έκαµαν ό,τι ηµπορούσαν διά να αλλάξει ο λαός την πίστιν του. Εκοψαν γλώσσες εις πολλούς ανθρώπους, αλλά εστάθη αδύνατον να το κατορθώσουν...». Αυτήν την εντός εισαγωγικών αδελφοσύνη την κληρονοµήσαµε και για τα επόµενα χρόνια. Η ισότητα υπάρχει στο µέτρο που µεταξύ των ατόµων δεν την ανατρέπουν βιολογικά αίτια. Αλλά και πάλι αυτή η ισότητα ανατρέπεται από την ελευθερία χωρίς υποχρεώσεις, όπως προαναφέρθηκε.

Η καλή µέρα από το πρωί φαίνεται. Και η βασική κληρονοµιά από την κατά τα άλλα κορυφαία στιγµή του ελληνικού έθνους υπήρξε ο δανεισµός και η προστασία των ξένων. Με αυτά τα δύο πρωταρχικά στοιχεία της Παλιγγενεσίας πορευόµαστε µέχρι σήµερα, χωρίς να µπορούµε να απαλλαγούµε τελείως. Ισως διότι δεν το επιδιώξαµε ή βολευτήκαµε. ∆ιότι η αυτοδυναµία και η αυτάρκεια επιβάλλουν ευθύνες... Για την ακρίβεια, ανάληψη ευθυνών µέχρι το ποθητό αποτέλεσµα. Τα παραπάνω αποτελούν µία πραγµατικότητα που τη βιώνουµε ακόµη και σήµερα.

Από την άλλη πλευρά, η Ελληνική Επανάσταση υπήρξε ένα κορυφαίο γεγονός της ελληνικής Ιστορίας και η προσπάθεια κάποιων ιστορικών, κυρίως αριστερής ιδεολογίας, να την αξιολογήσουν µέσα από ένα πιο ρεαλιστικό πρίσµα, στην ουσία αλλοιώνει το νόηµα της καταλυτικής εκείνης εξέγερσης για την ελευθερία των Ελλήνων. Η Ιστορία όλων των λαών περιβάλλεται και από κάποιους µύθους, οι οποίοι χωρίς να αλλοιώνουν στην ουσία τα πραγµατικά γεγονότα, εν τούτοις ενισχύουν το εθνικό φρόνηµα, στο οποίο δεν συµβάλλουν µόνο οι ηρωικές πράξεις των προγόνων, αλλά η µυθική διάσταση που τους περιβάλλει.

Νίκος Σίμος, Κυριακάτικη Απογευματινή