Εντονη είναι η πτωτική πορεία του πληθυσμού της Ελλάδας τη δεκαετία 2011-2020, που καταγράφεται στις περισσότερες περιοχές της χώρας (μεταξύ αυτών και ο νομός Τρικάλων) και φτάνει σε περιφερειακές ενότητες το 7,5%-10%.

Εξαίρεση αποτελούν περιοχές της Αττικής, της Θεσσαλονίκης, των Κυκλάδων, των Δωδεκανήσων και της Κρήτης, όπου το ισοζύγιο γεννήσεων – θανάτων είναι θετικό τη 10ετία, χωρίς όμως να αντιστρέφεται η συνολική πορεία μείωσης σε εθνικό επίπεδο.

Την εικόνα αυτή ανέδειξε η πολύ ενδιαφέρουσα ανακοίνωση των Βασίλη Κοτζαμάνη και Βασίλη Παππά, με τίτλο «Τα φυσικά ισοζύγια σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο τη δεκαετία 2011-20 και η συμβολή τους στη μείωση του πληθυσμού της Ελλάδας».

Οπως σημειώνουν οι ερευνητές, «ο πληθυσμός της Ελλάδας μειώνεται συνεχώς μετά το 2011 και η τρέχουσα απογραφή θα το επιβεβαιώσει. Η μείωση αυτή οφείλεται σε δύο ισοζύγια, το φυσικό (γεννήσεις – θάνατοι) και το μεταναστευτικό (είσοδοι – έξοδοι), που είχαν την τελευταία δεκαετία και τα δύο αρνητικό πρόσημο».

Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, που επεξεργάστηκαν οι Β. Κοτζαμάνης και Β. Παππάς, «σε εθνικό επίπεδο τα αρνητικά φυσικά και μεταναστευτικά ισοζύγια της δεκαετίας 2011-2020 αναμένεται να οδηγήσουν σε μείωση κατά 450.000 περίπου του πληθυσμού μας, που θα οφείλεται κατά 60% στο αρνητικό ισοζύγιο γεννήσεων – θανάτων και κατά 40% στο επίσης αρνητικό μεταναστευτικό ισοζύγιο». 

950.000 περισσότεροι θάνατοι από γεννήσεις μέχρι το 2040

Οι δύο ερευνητές κατέγραψαν ειδικά το φυσικό ισοζύγιο σε επίπεδο περιφερειακής ενότητας (Π.Ε.) ή δήμου, αναζητώντας διαφοροποιήσεις. Δημιούργησαν έναν απλό δείκτη: τη διαφορά των γεννήσεων από τους θανάτους ως ποσοστό του πληθυσμού το 2011. Σε εθνικό επίπεδο ο δείκτης αυτός διαμορφώνεται περίπου στο -2,5%.

Δηλαδή, όπως εξηγούν, «εάν το μεταναστευτικό ισοζύγιο ήταν μηδενικό, ο πληθυσμός της χώρας μας θα μειωνόταν “μόνο” κατά 2,5%» μεταξύ 2011-2020.  Τι γίνεται σε επίπεδο περιφερειακών ενοτήτων; Μόλις 12 από τις 74 Π.Ε. έχουν περισσότερες γεννήσεις από θανάτους. Πρόκειται για τις Π.Ε. Δυτικής και Ανατολικής Αττικής, Ρεθύμνου, Ηρακλείου, Χανίων, Ρόδου, Κω, Θήρας, Μυκόνου, Πάρου, Νάξου και Ξάνθης.

Από τις περιφερειακές ενότητες τον πιο έντονα αρνητικό δείκτη (άνω του -7,5%) παρουσιάζουν της Αρτας, της Καρδίτσας, των Σερρών, του Κιλκίς και των Γρεβενών. Αξιοσημείωτη αρνητική τάση (από -5% έως -7,5%) καταγράφεται μεταξύ άλλων στις Π.Ε. Μεσσηνίας, Ηλείας, Αρκαδίας, Λακωνίας, Φθιώτιδας, Ευρυτανίας, Φωκίδας, Τρικάλων, Πρεβέζης, Πέλλας, Δράμας, Καβάλας.

Σε επίπεδο δήμου οι διαφοροποιήσεις είναι ακόμη εντονότερες. Σύμφωνα με την ανακοίνωση των Β. Κοτζαμάνη και Β. Παππά, μόνο 56 από τους 325 είχαν θετικά φυσικά ισοζύγια. Σχεδόν όλοι αυτοί οι δήμοι βρίσκονται στο Αιγαίο (Κυκλάδες, Δωδεκάνησα, κεντρική βόρεια Κρήτη) και σε Αττική και Θεσσαλονίκη.

Στο 1/3 από αυτούς η υπεροχή των γεννήσεων επί των θανάτων είναι ασήμαντη (μικρότερη του 1%). Στον αντίποδα, από τους εναπομείναντες 269 δήμους με αρνητικά φυσικά ισοζύγια, σε 50 από αυτούς ο δείκτης υπερβαίνει το -10% και σε 139 υπερβαίνει το -5%. «Η δημογραφική “ατονία” της χώρας χαρακτηρίζει, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, το σύνολο πλέον του ελληνικού χώρου και όχι μόνον κάποια τμήματά του», τονίζουν οι ερευνητές. 

Εκτίμηση

Οσον αφορά το μέλλον, η εκτίμησή τους είναι ιδιαίτερα ανησυχητική: «Οι θάνατοι το 2021-2040 θα είναι κατά 950.000 περίπου περισσότεροι από τις γεννήσεις. Κατ’ επέκταση, εάν έχουμε απουσία συνταρακτικών ανατροπών (νέου κύματος μαζικής μετανάστευσης αλλοδαπών και δευτερευόντως ανακοπή της φυγής των νέων μας), οι ρυθμοί μείωσης του πληθυσμού μας δεν πρόκειται να ανακοπούν».

Γιάννης Ελαφρός (Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ)