Το trikalaenimerosi.gr φιλοξενεί μια εξαιρετικά επίκαιρη ιστορική αναδρομή του καθηγητή των Εκπαιδευτηρίων "Αθηνά" Δημητρίου Γ. Κατσαρού, όπως αυτή εκφωνήθηκε από τον ίδιο κατά την επετειακή εκδήλωση της Πέμπτης που πραγματοποιήθηκε στα Εκπαιδευτήρια "Αθηνά", με αφορμή τον εορτασμό της 28ης Οκτωβρίου 1940.

"Kύριοι συνάδελφοι .

Αγαπητοί μαθητές.

Από το 1936 τα σύννεφα του πολέμου άρχισαν να ξεπροβάλουν απειλητικά στον παγκόσμιο ορίζοντα  .Ήταν σύννεφα που προεξοφλούσαν ότι η επερχόμενη καταιγίδα θα ήταν σαρωτική.Ο πόλεμος ,για όσους διαβάζαν σωστά τα προμηνύματά του ,ήταν αναπόφευκτος.Και αυτό, διότι εκείνοι που τον ήθελαν ένοιωθαν ικανοί να τον κερδίσουν και όσοι επιθυμούσαν την ειρήνη ήταν αδύναμοι να τον εμποδίσουν.

Οι τρεις μεγάλες δυνάμεις του άξονα ,δηλαδή η Ιαπωνία ,η Ιταλία και η Γερμανία ,η κάθε μια για τους δικούς της λόγους κερνούσαν ,μεθυσμένοι όντας οι ίδιοι ,κρασί τον θεό Άρη του πολέμου.

Η Ιαπωνία του αυτοκράτορα Χιροχίτο έβλεπε ότι ήρθε η ώρα να ξεφύγει από τη νησιώτικη μοναξιά της , να απλώσει την κυριαρχία της  στην απέναντι Ασιατική ακτή και να γίνει η υπερδύναμη του Ειρηνικού Ωκεανού.

Η Ιταλία του δικτάτορα Μουσολίνι ονειρευόταν να αναστήσει τη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία και να γίνει αυτή το αφεντικό της Μεσογείου.

Τέλος η Ναζιστική Γερμανία του Χίτλερ δεν έβλεπε την ώρα να διευρύνει το ¨ζωτικό της χώρο¨ από τον Ατλαντικό  Ωκεανό μέχρι το Βόλγα .

Τα όνειρα αυτά οι ηγετικές ομάδες των χωρών του άξονα  κατάφεραν, με την κατάλληλη προπαγάνδα, να τα εμφυσήσουν και στους πολίτες τους .Ταυτόχρονα ετοίμαζαν μεθοδικά το πολεμικό τους οπλοστάσιο.

Και πριν καλά- καλά αρχίσει ο πόλεμος, η Ιαπωνία είχε προσαρτήσει την Κορέα και την Μαντζουρία ,η Ιταλία την Αιθιοπία και την Αλβανία και η Γερμανία την Αυστρία και την Τσεχοσλοβακία.Και αυτά σχεδόν χωρίς καμία σοβαρή αντίδραση των άλλων μεγάλων δυνάμεων.

 Την 1η  Σεπτεμβρίου 1939, η Γερμανία με μια κεραυνοβόλα επίθεση ,κατέλαβε το μεγαλύτερο μέρος της  Πολωνίας μέσα σε 19 ημέρες.Αυτό ανάγκασε τις εγγυήτριες δυνάμεις Αγγλία και Γαλλία να της κηρύξουν τον πόλεμο.Ήταν όμως ανέτοιμες και ανήμπορες για οποιαδήποτε σοβαρή επιχείρηση.Αντίθετα, για τους πανέτοιμους από καιρό Γερμανούς ,η ώρα έφτασε.  Στο πρώτο εξάμηνο του 1940 οι δυνάμεις της σάρωσαν σε μια ημέρα  τη Δανία , σε μια εβδομάδα τη Νορβηγία ,σε ένα μήνα Ολλανδία ,Βέλγιο και Γαλλία μαζί.Πανικόβλητες οι ηγεσίες της Ρουμανίας ,της Ουγγαρίας και της Βουλγαρίας έσπευσαν να συμμαχήσουν με τον Χίτλερ. Ταυτόχρονα, οι Ιάπωνες εξαπλώθηκαν ραγδαία στην Ανατολική Ασία και τον Ειρηνικό .

Οι Ιταλοί επιχειρούν στη Νότια Γαλλία ,περνούν απέναντι στην Αφρική και ετοιμάζουν την προέλασή τους  στην Ελλάδα.

Τον Οκτώβριο του 1940 ο άξονας έδειχνε ακατανίκητος.Η Γαλλία κατακτημένη ,οι Η.Π.Α δηλώνουν ότι δεν θα  να στείλουν  ούτε έναν στρατιώτη στην Ευρώπη ,η Σοβιετική Ένωση έχει υπογράψει σύμφωνο μη επίθεσης με τη Γερμανία και η Κίνα έχει ταπεινωθεί από τις Ιαπωνικές δυνάμεις.Έμενε μόνη της η Αγγλία να αντισταθεί στις δυνάμεις του άξονα.Δίκαια τότε ειπώθηκε ότι:

¨ποτέ τόσοι πολλοί δεν περίμεναν τόσα πολλά από τόσους λίγους .¨

Τη δύσκολη αυτή στιγμή ο πρωθυπουργός της Βρετανίας Ουϊνστον Τσώρτιλ δίνει το σύνθημα για αντίσταση και νίκη με  ένα μνημειώδες διάγγελμά του στον βρετανικό λαό το οποίο μέσω του Β.Β.C μεταδίδεται σε όλον τον κόσμο.

¨Θα πολεμήσουμε σε θάλασσες και ωκεανούς ,θα πολεμήσουμε με εμπιστοσύνη στους αιθέρες ,θα υπερασπίσουμε τη χώρα μας ότι και να μας κοστίσει.Θα πολεμήσουμε στους διαδρόμους προσγείωσης ,θα πολεμήσουμε στα χωράφια και τους δρόμους ,θα πολεμήσουμε στους λόφους .Δεν θα παραδοθούμε ποτέ.

Ποιος είναι ο σκοπός;

Είναι η νίκη .Νίκη με κάθε κόστος ,νίκη παρ΄όλο τον τρόμο ,νίκη όσο μακρύς και σκληρός και αν είναι ο δρόμος .Γιατί χωρίς τη νίκη δεν υπάρχει επιβίωση.¨

Ήταν πεπρωμένο πρωτοι στο προσκλητήριο αυτό του αγώνα να ανταποκριθούν οι Έλληνες.

Η ΕΛΛΑΔΑ ΣΤΟΝ ΔΕΥΤΕΡΟ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΟΛΕΜΟ

Δυστυχώς η Ελλάδα δεν μπόρεσε να βρεθεί έξω από τον ανεμοστρόβιλο αυτό του πολέμου .Την ώρα που ο άξονας σάρωνε  τους πάντες η Ιταλία μας κήρυξε ,την 28Η  Οκτωβρίου 1940 ,τον πόλεμο .Από την Αλβανία, επίλεκτα στρατεύματά της ,επιχειρούσαν εισβολή σε όλο το μέτωπο Πίνδου και Ηπείρου ,δηλαδή από το Ιόνιο μέχρι το Γράμμο.Σε εκείνη τη χρονική συγκυρία κάθε αντίσταση στις δυνάμεις του άξονα φάνταζε αδιανόητη .

Και όμως έγινε το απίστευτο!

Η απρόκλητη επίθεση πυροδότησε το Ελληνικό φιλότιμο και με μία επίδειξη πρωτοφανούς εθνικής ομοψυχίας και ηρωϊσμού τα στρατεύματά μας όχι μόνο αναχαίτισαν τα Ιταλικά, αλλά τα ανάγκασαν σε οπισθοχώρηση προς την Αλβανία.Στα βουνά της Ηπείρου και της Αλβανίας οι στρατιώτες μας έγραψαν, μαχόμενοι κάτω από τις πιο αντίξοες  συνθήκες ,τις τελευταίες λαμπρές πολεμικές σελίδες του έθνους.

Το κατόρθωμα αυτό προξένησε το θαυμασμό της παγκόσμιας κοινής γνώμης και ήταν η πρώτη ελ-πιδοφόρα ένδειξη ότι ο Άξονας δεν είναι ανίκη-τος.Αρχηγοί κρατών ,διαπρεπείς στρατιωτικοί ,επιφανείς δημοσιογράφοι ,άνθρωποι του πνεύ-ματος από όλες τις ηπείρους συναγωνιζόταν σε εκδηλώσεις θαυμασμού για τον αγώνα των Ελλήνων.Σε κύριο άρθρο τους στις 28 Νοεμβρίου 1940 οι ¨Τάιμς της Νέας Υόρκης¨ έγραφαν:

¨Σε ένα μόνο μήνα το μικρό ελληνικό έθνος διέλυ-σε τον κακό εφιάλτη ,που σκότιζε το πνεύμα του δημοκρατικού κόσμου….Θα είναι δόξα της Νεώ-τερης Ελλάδας ,ότι συνέτριψε το μύθο του αήττη-του του Άξονα.Χαιρετίζουμε τις νίκες τους με χα-ρά ,ανακούφιση και θαυμασμό ,γιατί ο Δαυίδ μεταξύ των εθνών αντιστάθηκε εναντίον του θωρακισμένου Γολιάθ.¨

Χρειάσθηκε η επίθεση ισχυρών Γερμανικών δυνάμεων από τα βόρεια σύνορά μας  για να καμφθεί η αντίσταση στον Άξονα.Η τελευταία μάχη του πολέμου  δόθηκε στην  Κρήτη που εξελίχθηκε σε πύρρεια νίκη των Γερμανών.  Από την 31Η  Μαϊου 1941 η πατρίδα μας βιώνει τη μαύρη περίοδο της  τριπλής κατοχής από Ιταλούς ,Γερμανούς και Βούλγαρους που κράτησε μέχρι την 12 Οκτωβρίου 1944.Στα τρία αυτά  χρόνια ο Ελληνικός λαός έζησε ταπεινώσεις ,εξευτελισμούς , πυρπολήσεις χωριών ,ομαδικές εκτελέσεις αμάχων , καταπίεση ,πείνα και δυστυχία.Αλλά απέναντι στον κατακτητή ύψωσε το ανάστημά του πολεμώντας τον τόσο με τα συμμαχικά στρατεύματα στην Αφρική , όσο και μέσα από τις τάξεις των αγωνιστών της  εθνικής αντίστασης.

 Πέρα από τις καταστροφές ,τη λεηλασία των περιουσιών και την αρπαγή του εθνικού πλούτου από τους κατακτητές ,ο πόλεμος αυτός στοίχισε στην Ελλάδα την απώλεια περίπου 400.000 ανθρώπων.

H MΕΓΑΛΗ ΑΝΑΤΡΟΠΗ

Μέχρι το καλοκαίρι του 1941 οι δυνάμεις του άξονα είχαν σχεδόν πετύχει όλους τους στόχους τους .Ήταν οι νικητές στα πεδία των μαχών και οι κυρίαρχοι των θαλασσών και των αιθέρων .

Και τότε διαπράχτηκε η Ιστορική ύβρις.

Μεθυσμένη από τις πολεμικές της επιτυχίες η  Γερμανία, με μια  αστραπιαία επίθεση κατά της Ρωσίας ( 22 Ιουνίου 1941 ) οδηγεί τα στρατεύματά της σχεδόν στα περίχωρα του Λένιγκραντ ,της Μόσχας και του Στάλιγκραντ  .Λίγους μήνες αργότερα 

(7 Δεκεμβρίου 1941) η Ιαπωνία βομβαρδίζει τον στόλο των Η.Π.Α στο Περλ Χάρμπορ. Τα  γεγονότα αυτά αναγκάζουν τη Σοβιετική Ένωση και τις Η.Π.Α να βγούν στο πόλεμο απέναντι στον άξονα και στο πλευρό των συμμάχων.

Μέσα στο 1943 οι Ρωσικές δυνάμεις , σε μια επίδειξη υπέρτατου ηρωϊσμού, κατατροπώνουν τις Γερμανικές σε μια σειρά ιστορικών  μαχών με κορυφαίες αυτές  του Στάλιγκραντ (23 Αυγούστου 1942 έως 3 Φεβρουαρίου 1943) και του Κούρσκ (5-23 Ιουλίου 1943) .Από τότε αρχίζει η αντίστροφη πορεία των συσχετισμών στο Ανατολικό μέτωπο και όπως ειπώθηκε ¨

¨η μεγάλη σοβιετική αντεπίθεση ,με έναν καταρράκτη νικών ,περνούσε σαν ακατάσχετος οδοστρωτήρας πάνω από τις στρατιές του Χίτλερ.¨

Ταυτόχρονα ο Αμερικανικός στόλος τιθασεύει τις Ιαπωνικές αρμάδες στον Ειρηνικό.

(Αρχή από ναυμαχία Μιντουαίη Ιούνιος 1942)

Οι συμμαχικές δυνάμεις ανακόπτουν την Αφρικανική  προέλαση των δυνάμεων του άξονα (Νοέμβριος 1942 συντριβή του Ρόμελ στο Ελ Αλαμέιν)  και αποβιβάζονται αρχικά στη Σικελία (Ιούλιος 1943) και αργότερα στη Νορμανδία (5 Ιουνίου 1944).Ακολουθούν συγκλονιστικές μάχες σε όλα τα μέτωπα .Οι Γερμανοί δίνουν τον υπέρ πάντων αγώνα στη μάχη των Αρδεννών ( 16 Δεκεμβρίου 1944 έως 25 Ιανουαρίου 1945) ,αλλά ήταν φανερό ότι κατέρρεαν.Η πλάστιγγα έγερνε χωρίς οίκτο εις βάρος τους.Έτσι το καλοκαίρι του 1945 Γερμανία και Ιαπωνία αναγκάζονται σε μιά άνευ όρων παράδοση.

 Ο ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ

O Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος δεν έχει τον όμοιό του στην Ιστορία της ανθρωπότητας.

• Ενεπλάκησαν σε αυτόν σχεδόν οι περισσότε-ρες χώρες του κόσμου.Συγκρούσθηκαν μέχρις εσχάτων από την μια πλευρά οι δυνάμεις του άξονα και την άλλη οι σύμμαχοι.

• Δόθηκαν μάχες συγκλονιστικές ,πολυήμερες και  πολύνεκρες από την έρημο Σαχάρα μέχρι τους πάγους της Νορβηγίας ,από τη Νορμανδία μέχρι τις στέππες της Σιβηρίας .Στα βουνά των Αρδεννών και της Πίνδου.Στα νησιά του Ειρηνικού και την Κρήτη.Στα ερείπια του Στάλιγκραντ και στις πεδιάδες του Κούρσκ.Ταυτόχρονα τεράστιοι στόλοι συγκρούσθηκαν σε όλες τις θάλασσες και απίστευτοι αριθμοί αεροπλάνων έδωσαν απίστευτες  αερομαχίες. 

• Τα πλήθη των στρατευμάτων που συγκρούσθηκαν ,των νεκρών που έπεσαν στα πεδία των μαχών ,των τραυματιών και των αιχμαλώτων ήταν πρωτοφανή.

• Για πρώτη φορά το οπλοστάσιο ήταν τόσο προηγμένης τεχνολογίας και καταστροφικό. Σύγχρονα αεροπλάνα ,υποβρύχια ,πυροβολικό και τεθωρακισμένα με μεγάλη δύναμη πυρός και ταχύτητα επίθεσης έσπερναν τον θάνατο στο πέρασμά τους.

• Το σύνολο σχεδόν της πρωτογενούς παραγω-γής αναλώθηκε  στις ανάγκες του πολέμου και η βιομηχανία στην πλειοψηφία της μετατρά-πηκε σε πολεμική .Ολόκληρα επιστημονικά επιτελεία εργαζόταν ακατάπαυστα για την εξέλιξη του πολεμικού οπλοστασίου ,την ανακάλυψη νέων όπλων μαζικής καταστρο-φής και την αποκρυπτογράφηση των κωδικών επικοινωνίας του αντιπάλου.

• Βομβαρδίστηκαν ανελέητα μεγαλουπόλεις όπως το Λονδίνο ,η Δρέσδη ,η Βαρσοβία και το Στάλιγκραντ. Αεροπορικές επιδρομές δέχτηκαν η Κέρκυρα,ο Πειραιάς ακόμη και τα Τρίκαλα.

• Παραδόθηκαν στις φλόγες αναρίθμητες πόλεις και χωριά,ανατινάχτηκαν γέφυρες και λιμάνια ,γκρεμίστηκαν βιομηχανίες και κάηκαν αποθήκες με τρόφιμα, καύσιμα και πυρομαχικά.

• Προξενούν δέος οι αριθμοί των αεροπλάνων ,των πλοίων και των τεθωρακισμένων που έλαβαν μέρος στις στρατιωτικές επιχειρήσεις και καταστράφηκαν σε αυτές.

Αυτό όμως που τον κάνει να ξεχωρίζει είναι η φρίκη ,ο πόνος και οι συμφορές που προξένησε στους ανθρώπους.

• Πριν ακόμη αρχίσει ο πόλεμος αλλά και σε όλη τη διάρκειά του οι δυνάμεις του άξονα ποδοπάτησαν κάθε διεθνή συνθήκη ,αψήφησαν τη Κοινωνία των Εθνών και αδιαφόρησαν για την τήρηση των κανόνων του διεθνούς δικαίου.

• Για πρώτη φορά στην Ιστορία είχαμε από τη Ναζιστική Γερμανία συστηματικό διωγμό και γενοκτονία εθνικών ,θρησκευτικών ,κοινωνικών και πολιτικών ομάδων στα στρατόπεδα εξόντωσης . 

• Οι άμαχοι πληθυσμοί βομβαρδίστηκαν ,εκτε-λέστηκαν χωρίς λόγο ,καταληστεύτηκαν και οδηγήθηκαν στο λιμό ,εκτοπίστηκαν από τις εστίες τους , σύρθηκαν στην αιχμαλωσία και τα καταναγκαστικά έργα.

• Οι τραυματίες και οι αιχμάλωτοι των μαχών αφέθηκαν αβοήθητοι στο κρύο και την πείνα .Ήταν τέτοια η δυστυχία τους που οι περισσότεροι από αυτούς δεν επέζησαν.

• Οι κάτοικοι της Χιροσίμας και του Ναγκασάκι είχαν το ¨θλιβερό προνόμιο¨ να δουν το πρόσωπο της κόλασης που έσπειραν οι ατομικές βόμβες στις πόλεις τους.

• Με τους μετριότερους υπολογισμούς είχαμε 28 εκατομμύρια νεκρούς  στρατιώτες στο μέτωπο την αιχμαλωσία και τα νοσοκομεία.Οι απώλειες των αμάχων υπολογίζονται σε 40 εκατομμύρια.

Αβίαστα βγαίνει το συμπέρασμα ότι ο πόλεμος αυτός ήταν ο καταστροφικότερος που γνώρισε η ανθρωπότητα.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Ο κόσμος υποδέχτηκε με παραλήρημα χαράς τη λήξη του πολέμου. Δυστυχώς για τους Έλληνες οι πανηγυρισμοί για τη νίκη κράτησαν μόνο λίγες ημέρες .Ηγεσίες κατώτερες των περιστάσεων οδήγησαν τη χώρα σε έναν αδελφοκτόνο εμφύλιο πόλεμο που κράτησε μέχρι τον Αύγουστο του 1949 και συνέχισε για πολλά χρόνια ακόμη να δηλητηριάζει την εθνική ομοψυχία .

Ευτυχώς ,όπως σοφά παρατήρησε ένας φιλέλληνας ,

¨Οι Έλληνες, για μια ακόμη φορά, κατάφεραν να επιβιώσουν παρ’ όλα όσα έχει κάνει ο κόσμος εναντίον τους και παρ’ όλα όσα έχουν κάνει οι ίδιοι στους εαυτούς τους¨

Κύριοι συνάδελφοι ,αγαπητοί μαθητές.

Θα κλείσω την ομιλία αυτή με ένα απόσπασμα  από μια διάλεξη  του ¨πατέρα της νίκης¨ Ουίνστον Τσώρτιλ που έγινε ένα χρόνο μετά τη λήξη του πολέμου  στο Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης.

¨Τώρα που τα κανόνια σίγησαν και οι μάχες σταμάτησαν  ,πρέπει όλοι να γυρίσουμε τις πλάτες μας στις φρικαλεότητες του παρελθόντος .Πρέπει να ατενίσουμε το μέλλον .Δεν έχουμε την πολυτέλεια να διαιωνίζουμε το μίσος και την εκδικητικότητα που πηγάζουν από τις πληγές του πολέμου .Πρέπει γρήγορα να δώσουμε τέλος στη δίκαια τιμωρία και  να κατακτήσουμε την ¨ευλογημένη λήθη¨.Αλλά οι κίνδυνοι εξακολουθούν πάντα να υπάρχουν.Για να μην ζήσει η Ευρώπη άλλη τέτοια ατέλειωτη ταλαιπωρία  και καταστροφή πρέπει να δημιουργήσουμε τις Ηνωμένες πολιτείες της Ευρώπης και οφείλουμε να ξεκινήσουμε τώρα.¨

Άφησα τον τελευταίο λόγο στον πρόεδρο Ρούζβελτ, που δεν είχε την τύχη να ζήσει την χαρά της νίκης για την οποία τόσο μόχθησε .Έλεγε σε μια ομιλία του στη Γερουσία:

¨Από σήμερα αγωνιζόμαστε

για την ασφάλεια ,την πρόοδο και την ειρήνη,

όχι μόνο για εμάς ,

αλλά για όλους τους ανθρώπους ,

όχι μόνο για τη γενεά μας ,

αλλά για όλες τις γενεές.¨"