Μια ακόμη ουσιαστική συμμετοχή στον εορτασμό των 200 χρόνων από την Επανάσταση του 1821 επιχειρούν από κοινού ο Φιλολογικός, Ιστορικός, Λογοτεχνικός Σύνδεσμος (Φ.Ι.ΛΟ.Σ.) Τρικάλων και οι Εκδόσεις Κ. & Μ. Σταμούλη (Θεσσαλονίκη) με την έκδοση ενός νέου ιστορικού βιβλίου.

Πρόκειται για το υπ’ αρ. 21 της σειράς αυτοτελών βιβλίων «Κείμενα και Μελέτες» του Φ.Ι.ΛΟ.Σ., που εμπεριέχει την ιστορική μελέτη του Χασιώτη (από την Οξύνεια) διδάκτορα της γερμανικής φιλολογίας και ιστορικού ερευνητή Ευθυμίου Χρ. Παπαχρήστου  με τίτλο «Οι Χασιώτες κλεφταρματολοί Νάσιος και Γιαννούλας Μάνδαλος με βάση πρωτογενείς πηγές». Το ιδιαιτέρου ενδιαφέροντος αυτό βιβλίο αποτελείται από 102 σελίδες σχήματος 24Χ17 εκ. και είναι ο καρπός πολύχρονης έρευνας και μελέτης.

Ειδικότερα στην αρχή του βιβλίου παρατίθενται Πρόλογοι της προέδρου του Δ.Σ. του Φ.Ι.ΛΟ.Σ.  Ναυσικάς Μουλά, φιλολόγου (σελ. 11-12) και του συγγραφέα αυτού (σελ. 13-14), καθώς και μια σύντομη εισαγωγή (σελ. 15), όπου ο συγγραφέας εκθέτει τον στόχο του συγκεκριμένου πονήματος και αναφέρεται στην ιδιαίτερη αξία της συλλογής πρωτογενών πηγών.

Το κυρίως βιβλίο διαιρείται σε τρείς (3) ενότητες. Στην πρώτη (σελ. 17-18) γίνεται λόγος για τους Χασιώτες (από την Μερίτσα/Οξύνεια) κλεφταρματολούς Μανδαλαίους, όπως αυτοί μνημονεύονται στα κλέφτικα δημοτικά τραγούδια.

Η δεύτερη ενότητα (σελ. 19-31) είναι αφιερωμένη στον Νάσιο (Αθανάσιο) Μάνδαλο. Ο αναγνώστης παρακολουθεί την ζωή του ήρωα από την γέννησή του έως τον θάνατό του (1745-1855, 110 χρονών!). 

Η καταγωγή του και το αρματολίκι στο οποίο διαδέχτηκε τον πατέρα του αποτελούν βασικά σημεία της πρώτης ενότητας. Ακολουθεί η μύησή του στην Φιλική Εταιρεία, οι πολυετείς αγώνες του εναντίον των Οθωμανών, η συμμετοχή του στην Επανάσταση του 1821, τόσο στην Πίνδο όσο και στη νότια Ελλάδα, η εμπλοκή του στις εμφύλιες διαμάχες στα αρματολίκια των Χασίων, καθώς και η δίωξή του από τους Οθωμανούς και η δήμευση της περιουσίας του. Ιδιαίτερη μνεία γίνεται στην δράση του μετά το 1828 και στην συμμετοχή του στην Επανάσταση του 1854.

Στην τρίτη ενότητα (σελ. 32-39) εξιστορούνται η ζωή και η δράση του Γιαννούλα Μάνδαλου, γιου του Νάσιου, ήτοι η συμμετοχή του στην Επανάσταση του Ασπροποτάμου, η αναγνώριση των υπηρεσιών του προς την Πατρίδα διά της απονομής του «Αργυρού Αριστείου».

Στην συνέχεια παρουσιάζονται και άλλα μέλη της οικογένειας των Μανδαλαίων, πάντα βάσει των πληροφοριών που παρέχουν οι πηγές. Η τρίτη ενότητα κλείνει με έναν σύντομο επίλογο (σελ. 39-41), όπου ο ερευνητής αισθητοποιεί την παρουσία των Μανδαλαίων στην σύγχρονη Καλαμπάκα.

Το βιβλίο ολοκληρώνεται με ένα εκτενές Παράρτημα (σελ. 43-94), στο οποίο παρατίθενται οι πρωτογενείς πηγές τις οποίες εντόπισε και μελέτησε ο συγγραφέας για την συγγραφή του πονήματός του: εφημερίδες της εποχής, επιστολές, κυβερνητικά και βασιλικά έγγραφα, αιτήσεις και δημοτικά τραγούδια.

Στο τέλος (σελ. 95-96) καταχωρίζεται η βιβλιογραφία (πηγές και βοηθήματα), καθώς και Ευρετήριο Ονομάτων (σελ. 97-100).

Το βιβλίο ενδιαμέσως εμπλουτίζεται με φωτογραφικό υλικό εθνικών αγωνιστών και των εγγράφων-πηγών, καθώς και με ένα εξαιρετικό σκίτσο του Νάσιου Μάνταλου που φιλοτέχνησε ειδικά για το εν λόγω βιβλίο ο Καλαμπακιώτης καλλιτέχνης ζωγράφος Κώστας Αδάμος. 

Ο Ευθύμιος Παπαχρήστος με το βιβλίο του αυτό αποτίει φόρο τιμής σε μια ηρωική οικογένεια της γενέθλιας γης του (της Μερίτσας/Οξύνειας Καλαμπάκας), που πρόσφερε πολλά στον αγώνα της ανεξαρτησίας από τον Οθωμανό κατακτητή και είναι ευτυχής συγκυρία που συμπίπτει η έκδοσή του με τον εορτασμό των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση.

Το βιβλίο διατίθεται από τα βιβλιοπωλεία.