Για τις τηλεοπτικές ανάγκες της ΕΡΤ αναβίωσε σήμερα ένα έθιμο της Πρωτοχρονιάς. Πρόκειται για το έθιμο της “Βασιλόκλουρας”, το οποίο συνεχίζει να τελείται κάθε χρόνο απερίσπαστα στην κοινότητα Φανερωμένης Τρικάλων.
Κατά το έθιμο αυτό τους παλαιότερους χρόνους που όλοι οι Καραγκούνηδες στα περιουσιακά τους στοιχεία διατηρούσαν και κάποιο μεγάλο ή μικρότερο ζωικό κεφάλαιο, την πρώτη ημέρα του χρόνου “έσπαζαν τις “Βασιλοκλούρες” στα ζώα τους. Μία για το κοπάδι – στη ράχη του κριαριού – και μία για το ζευγάρι (των αροτριώντων ζώων) στη ράχη του αλόγου ή του βοοειδούς, σταυρωτά. Παράλληλα ακολουθούσε φαγοπότι και γλέντι.
Αυτό αποτελούσε ένα είδος “Θυσίας” προς τον ύψιστο για τα αγαθά που τους χαρίζει. Ο κ. Αντώνης Παπαμιχαήλ καθηγητής στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και κάτοικος της Φανερωμένης μας εξηγεί: Το συγκεκριμένο έθιμο είναι δισυπόστατο και πηγάζει από την αρχαιότητα και ενσωματωμένο στα ορθόδοξα χριστιανικά δρώμενα συνεχίζεται ως τις ημέρες μας. Ανήκει στα αγροτικά έθιμα όπου ο άνθρωπος προσφέρει ευχαριστήρια θυσία στην ανωτέρα δύναμη στην οποία κάθε φορά πιστεύει. Αφενός για όσα του έχει προσφέρει τη χρονιά που πέρασε και αφετέρου προς εξευμενισμό για καλύτερη σοδειά και μεγάλα μαξούλια για την καινούργια χρονιά, που έρχεται.
Στο όλο τελετουργικό εμπλέκονται άμεσα και τα ζώα που αποτελούν το βασικό παράγοντα της παραγωγικής διαδικασίας από τη σπορά μέχρι τη συγκομιδή, και τώρα του δρώμενου. Οι Καραγκούνηδες της Φανερωμένης πίστευαν, ότι αυτές οι τελετουργίες ήταν ευλογία και παράγοντας σημαντικός που θα συντελούσε στη ευγονία για τον πολλαπλασιασμό ανθρώπων και ζώων και στην ευκαρπία της μάννας Γης, όπως και στην προστασία και αύξηση της σοδειά της ερχόμενης χρονιάς.
Έπρεπε λοιπόν κομμάτι από την κουλούρα να φάνε όλοι, ζωντανά και άνθρωποι. Οι καραγκούνες μεταφέρουν από γενιά σε γενιά με θρησκευτική ευλάβεια όλες τις παραδόσεις, που έχουν κληρονομήσει από τους προγόνους μας.
Ώς εκ τούτου μεριμνούν και την παραμονή κάθε πρωτοχρονιάς, παρασκευάζουν δυό “Βασιλόκλουρες” που τις ζυμώνουν με καθάριο αλεύρι. Σ’ αυτό προσθέτουν και κάποια ιδιαίτερα υλικά στοιχεία σχετικά με τις επαγγελματικές ιδιότητες των μελών της οικογένειας. Τις στολίζουν στην επιφάνεια με διάφορα κεντίδια από το ίδιο το ζυμάρι φιλοτεχνώντας σύμβολα σχετικά με τον προορισμό τους, πχ. ζώα, αγροτικά σύνεργα, σταυρούς, στρούγκα, γκλίτσες, θημωνιές κλπ. Επίσης συμβολικά στοιχεία (σημάδια) θα βάλουν και στο εσωτερικό της κουλούρας. Αυτά είναι: το φλουρί, το κλήμα, το άχυρο, μια μάλλινη κλωστή, παλαιότερα και μια μεταξένια λόγω της καλλιέργειας του μεταξοσκώληκα για οικιακή χρήση, έως και ένα κουμπί για επιμελημένη παρουσία. Στους υστερνούς χρόνους επικράτησαν μόνο τα τρία πρώτα. Με τα σημάδια αυτά τα μέλη των πολυμελών καραγκούνικων οικογενειών δοκίμαζαν την τύχη τους. Ο τυχερός της οικογένειας θα ιδεί προκοπή και θα απολαύσει εύνοια στον αντίστοιχο τομέα που συμβολίζει το σημάδι που θα του τύχει.
Ο κ. Παπαμιχαήλ μας δήλωσε ότι: “Την προέλευση του εθίμου τη γνωρίζω πολύ καλά από τον πατέρα μου και τον παππού μου που το τηρούσαν ανελλιπώς και με ιδιαίτερο ζήλο κάθε χρόνο”.
Από τους γονείς της γνώρισε το έθιμο της “Βασιλοκλούρας” και η Κατερίνα Καλαντζή από τους Ταξιάρχες Τρικάλων, τονίζοντας ότι “κάθε χρόνο την 1η Ιανουαρίου σπάζουμε τη Βασιλοκλούρα και συνεχίζουμε το έθιμο”.
.png)
