Ταξίδι στην Βόρειο Μακεδονία πραγματοποίησε από 5 έως 9 Ιαν. 2022 ο Ορειβατικός-Πολιτιστικός Σύλλογος Φυλής Αττικής με ομάδα 37 ατόμων. Σ'αυτό συμμετείχε και ο γράφων ως μέλος του Συλλόγου και επίσης του Συλλόγου Πεζοπορίας Ορειβασίας Τρικάλων (ΣΠΟΡΤ).

Το ταξίδι άρχισε με άφιξη αργά το απόγευμα στην πόλη Μπίτολα, πρώην Μοναστήρι. Η πόλη πήρε το όνομά της λόγω των πολλών μοναστηριών που υπήρχαν στην βυζαντινή εποχή, αλλά οι Σλάβοι που κατέκλυσαν την περιοχή τον 6ο αιώνα την μετονόμασαν σε Βιτώλια (Μπίτολα).

Οι Σλάβοι της χώρας αυτής κατά την εποχή αυτή δεν είχαν εθνική συνείδηση και αποκάλεσαν εξαρχής τους εαυτούς τους Μακεντόνσκι, λαμβάνοντας απλώς το όνομα της χώρας, όπως την ονόμαζαν οι βυζαντινοί κυρίαρχοι. Αυτό το όνομα διατηρούν για 1.500 χρόνια έως και σήμερα και κανείς δεν μπορεί να τους το αφαιρέσει. Κατά την αρχαιότητα η περιοχή ήταν γνωστή ως Λυγκηστίς και κατοικείτο από τους Λυγκηστές, ελληνική φυλή του Κοινού των Ηπειρωτών.

Νοτίως της πλούσιας πεδιάδας της Πελαγονίας άρχιζε το βασίλειο των Μακεδόνων. Στα μέσα του 4ου π.Χ. αιώνος ο Φίλιππος Β' ο Μέγας επεκτείνει τα όριά του στην Πελαγονία, ρίχνει βαθιές ελληνικές ρίζες στην περιοχή και κτίζει την Ηράκλεια, πόλη ελληνική με θέατρο, στήλες και ψηφιδωτά, ο σπουδαιότερος αρχαιολογικός χώρος σήμερα στην χώρα. Οι Ρωμαίοι την επεκτείνουν και την κάνουν σπουδαίο κέντρο της Εγνατίας Οδού.

Το Μοναστήρι άλλαξε πολλές φορές χέρια μεταξύ Μακεδόνων, Ρωμαίων, Ελληνορωμαίων (Βυζαντινών), Βουλγάρων, Σέρβων και Οθωμανών στην Ιστορία του και διετέλεσε ως η τρίτη σπουδαιότερη πόλη στα Βαλκάνια μετά την Κωνσταντινούπολη και την Θεσσαλονίκη κατά τους οθωμανικούς αιώνες. Ήταν πάντα εμπορικό και πολιτιστικό κέντρο για όλες τις Αυτοκρατορίες που κατά καιρούς το κατείχαν, το ελληνικό στοιχείο όμως έπαιζε πάντα κύριο και καίριο ρόλο στην ιστορική πορεία του.

Οι Βλάχοι ήταν και είναι πάντα εκεί, άνθρωποι Μακεδόνες, αναμφισβήτητης δωρικής προέλευσης, δίγλωσσοι, ομιλούντες την ελληνική και την λατινογενή βλαχική, η οποία προήλθε λόγω της μακραίωνης εμπορικής και στρατιωτικής συνεργασίας τους με τους Ρωμαίους, φύλακες της Εγνατίας Οδού (Via Egnatia) (σσ. Welsch, Bελς, ονόμαζαν οι αρχαίοι Γερμανοί πάντα λαόν ομιλούντα τα λατινικά. Τους Βελς οι Σλάβοι τους ονόμαζαν Βλαχ.

Από αυτό προέρχεται το όνομα Βλάχος). Οι Έλληνες Βλάχοι του Μοναστηρίου έστειλαν εκπρόσωπο στην Πρώτη Προσωρινή Ελληνική Κυβέρνηση του 1822 και αγωνιστές έπεσαν στο Μεσολόγγι. Ουδείς αμφιβάλλει οτι οι Βλάχοι της Βορείου Μακεδονίας είναι ακραιφνείς Έλληνες, όπως μας διαβεβαίωσε και ο δίγλωσσος Βλάχος-Ελληνομακεδών ξεναγός μας κ. Γιώργος. Η Μπίτολα όμως αποτέλεσε κατά την Ύστερη Τουρκοκρατία και κέντρο του σλαβομακεδονικού εθνικισμού. Ο Μακεδονικός Αγώνας των Σλάβων άρχισε από εκεί.

Η Επανάσταση του Ίλιντεν το 1903, η οποία κατεπνίγη από τους Οθωμανούς αποτελεί σύμβολο και απόδειξη της σλαβομακεδονικής εθνότητος και το σημαντικότερο σημείο αναφοράς της Ιστορίας της χώρας αυτής, πράγμα που ουδείς μπορεί ούτε να παραβλέπει, ούτε να διαστρεβλώνει, ούτε να δυσφημίζει, ούτε να υποτιμά. 

Οι Σέρβοι κατέλαβαν την χώρα το 1912, πλην όμως θεωρήθηκαν από τους Σλαβομακεδόνες ως νέοι κατακτητές, οι οποίοι εξετέλεσαν την δεκαετία 1950 πολλούς πατριώτες, ιδιαίτερα φοιτητές. Από το 1991 η χώρα είναι ανεξάρτητο κράτος με το σημερινό του όνομα. Η Μπίτολα υπερηφανεύεται για τα περίφημα νεοκλασικά της των αρχών του 20ού αιώνα, για τον καθεδρικό ναό του Αγ. Δημητρίου του 1830, για το Ρολόϊ του 17ου αιώνα κτλ.

Αφήσαμε την Μπίτολα την 7 Ιαν. αφού πρώτα η ομάδα των 30 ατόμων έκανε μια πορεία 6 ωρών στις παρυφές του όρους Πέλιστερ, αρκετά χαλαρή. Η καθ'εαυτού ορειβατική ομάδα όμως των 7 ατόμων και με ντόπιο οδηγό βουνού, μεταξύ των οποίων και ο γράφων, την ημέρα εκείνη πραγματοποίησε μια εκ των δυσκολώτερων  ορειβατικών αναβάσεων του εφετινού χειμώνα. Εκκίνηση την 5η πρωϊνή με πλήρη εξοπλισμό και με αυτοκίνητο φθάσαμε στο σημείο Ίνφο Σένταρ.

Την 05.40 και από υψόμετρο 1.360μ. ξεκινήσαμε για την κορυφή Πέλιστερ, η οποία είναι σύνορο Ελλάδος-Βορ. Μακεδονίας. Οι πρώτες ώρες ήταν σε παγωμένο δασικό δρόμο μέχρι την αλπική ζώνη στην οποία φθάσαμε περί την 09.00 με θερμοκρασία 5 βαθμών. Ακολούθησε η ανάβαση μέχρι την κορυφή με τρεις ώρες σκληρότατης πορείας κατά την οποία το πρόβλημα ήταν ο αέρας, αέρας παγωμένος ταχύτητας 80χλμ. |ώρα, περίπου 11 μπωφόρ, ο οποίος επιβράδυνε την κίνηση.

Η ομίχλη επίσης ήταν πρόβλημα που επέβαλε συνεχή οπτική επαφή των μελών της ομάδας. Παρόλα αυτά την 12η ώρα του μεσημεριού και σε υψόμετρο 2.601μ. φθάσαμε στην κορυφή, όπου υπάρχει σταθμός τηλεπικοινωνιών και ο γράφων κυμάτισε την ελληνική σημαιούλα του, παντοτινό σύντροφο στα ταξίδια του. Ο γράφων έκανε την προσπάθεια για την Ελλάδα ρε γαμώτο. Την 17.10 και μετά από εντεκάμισυ ώρες και 28 χλμ. πορείας φθάσαμε στο σημείο εκκίνησης και επιστρέψαμε στην Μπίτολα.

Την 7 Ιαν. αφήσαμε την Μπίτολα και μετά από ένα ωραίο ταξίδι μιάμισης ώρας φθάσαμε στην Οχρίδα.
Η Οχρίς, είναι μια από τις ωραιότερες αρχιτεκτονικά πόλεις της Βόρ. Μακεδονίας. Οι αρχαιότεροι κάτοικοι της περιοχής ήταν οι Δεσσαρήτες, αρχαία ελληνική φυλή και οι Εγχελείς, φύλο ιλλυρικό. Ο Φίλιππος ο Μέγας ιδρύει την Λύχνιδα (πόλη του φωτός) από τα διάφανα νερά της ομώνυμης τότε λίμνης και εγκαθιστά Έλληνες στην περιοχή, απόγονοι των οποίων ακόμη υπάρχουν εκεί. Οι Έλληνες αυτοί κατασκεύασαν θέατρο, σύμβολο του αρχαίου Ελληνισμού στο οποίο ακόμη δίνονται παραστάσεις.

Ο Ιουστινιανός μετονομάζει την πόλη σε Οχρίδα και την καθιστά σημαντικό εμπορικό και πολιτιστικό κέντρο.  Μεταξύ 910 και 1015 η περιοχή, ήδη εκσλαβισμένη από τον 6ο αιώνα, γίνεται πρωτεύουσα του βουλγαρικού κράτους του βασιλιά Σαμουήλ (ο οποίος κατασκεύασε το περίφημο κάστρο της πόλης)  πριν το κράτος αυτό καταλυθεί από τον ημέτερο Βασίλειο Α' Μακεδόνα και το 1385 μετά από πολλές περιπέτειες περνά στην οθωμανική κυριαρχία του Βαγιαζίτ Α' μέχρι την σερβική κυριαρχία το 1912.

Η Οχρίς έστειλε αγωνιστές στο Μεσολόγγι κατά την Επανάστασή μας. Αυτό που την ξεχωρίζει όμως είναι οτι κατά οι εκκλησίες και οι ιστορικές μονές που διαθέτει, αληθινά αρχιτεκτονικά βυζαντινά αριστουργήματα, όπου κατά τον 14ο αιώνα άνθισε η καλούμενη Παλαιολόγεια Αναγέννηση στην ζωγραφική και αγιογραφία, πρόδρομος της Αναγέννησης (Rennaisance) της Δύσης έναν αιώνα αργότερα. Η Παλαιολόγεια Αναγέννηση έδωσε έντονη έκφραση και χρώμα στην θρησκευτική ζωγραφική και θεωρείται απόδειξη οτι η Βυζαντινή Αυτοκρατορία, σκιά του εαυτού της κατά τα τελευταία της χρόνια, εν τούτοις δεν είχε χάσει ακόμη την αλκή της και την ικανότητά της να δημιουργεί.

Η Οχρίς διατηρεί εντυπωσιακές εκκλησίες της βυζαντινής εποχής, οι οποίες προστατεύονται από την Ουνέσκο.  Ιδιαίτερα το μοναστήρι του οσίου Ναούμ που επισκεφθήκαμε, 29χλμ. νοτίως της Οχρίδος ήταν από τα σπουδαιότερα θρησκευτικά κέντρα των Βαλκανίων και τόπος προσκυνήματος. Οι μοναχοί Ναούμ και Κλήμης ήταν ντόπιοι μαθητές των αδελφών Κυρίλλου και Μεθοδίου, οι οποίοι διέδωσαν τον Χριστιανισμό στους σλαβικούς λαούς των Βαλκανίων και της Κεντρικής Ευρώπης και δημιούργησαν το σλαβικό αλφάβητο, βασισμένο στην ελληνική και αρχαία γλαγολική γραφή των Σλάβων και πρασαρμοσμένο στα σλαβικά λαρύγγια. Ο Κλήμης και Νούμ στερέωσαν την πίστη στην περιοχή, όταν αυτή τελούσε υπό βουλγαρική διοίκηση και θεωρούνται οι σπουδαιότεροι άγιοι της Βόρειας Μακεδονίας.

Η ίδια η λίμνη Οχρίς μαζί με τις λίμνες Ταγκανίκα της Αφρικής και Βαϊκάλη της Ρωσίας είναι από τις αρχαιότερες του κόσμου και προήλθαν από γεωτεκτονική κατάπτωση πριν 5 εκατ. χρόνια. Είναι συνολικής επιφάνειας 248 τετρ. χιλιομέτρων και βάθους 294μ. και φιλοξενεί πάνω από 200 ενδημικά είδη.

Η ομάδα των 37 ατόμων την Παρασκευή 7 Ιαν. μετέβη ενωρίς το πρωί με λεωφορείο στο βουνό πάνω από την Οχρίδα, ενταγμένο στο Εθνικό Πάρκο Γκαλίσιτσα. Η πεζοπορία άρχισε από το χωριό Βελέστοβο (1.200μ.) έφθασε μέχρι την κορυφή Τρι Μάζι (Τρεις Άνθρωποι) και κατέληξε στην πόλη της Οχρίδας (700μ) με ώρες πορείας 6, ομίχλη και ψιλόχιονο, αλλά και υπέροχη πανοραμική άποψη της Οχρίδας και της λίμνης. Ακολούθησε ξενάγηση της υπέροχης πόλης με τον εξαιρετικό ξεναγό μας Γιώργο. Το Σάββατο, 8 Ιαν. η αφετηρία της πεζοπορίας μας ήταν από το χωριό Ράκα (720μ.) κοντά στις όχθες της λίμνης. Η διαδρομή συνέχισε προς τα πετρόχτιστα παραδοσιακά χωριά Κόνισκο (υψ. 1.000μ.) και Ελσάνι με κατάληξη στο παραλίμνιο χωριό Πεστάνι (700μ.) με ώρες πορείας 5.

Εγκαταλείψαμε την χώρα την Κυριακή 9 Ιαν. πλήρεις γνώσεων, εμπειριών και ευγνώμονες για την φιλοξενία αυτού του γειτονικού και φιλικού λαού. Την χώρα κατοικούν λίγο πάνω από 2 εκατ. κάτοικοι με πρωτεύουσα τα Σκόπια και η οικονομία τους είναι κυρίως αγροτική. Η πλειοψηφία είναι Σλαβομακεδόνες και το 25% των κατοίκων είναι Αλβανοί. Επίσης το 65% αυτών είναι χριστιανοί και το υπόλοιπο Μουσουλμάνοι σουνίτες. Στο σημείο αυτό αξίζει να σημειώσουμε οτι η τουρκική διείσδυση και ισλαμική προπαγάνδα δεν πέρασε στους Μουσουλμάνους της Βόρειας Μακεδονίας και η Τουρκία έχασε τον χρόνο και τα λεφτά της εκεί (οι γενειάδες δεν μάκρυναν, όπως ήθελε ο Ερντογάν).

Αναλόγως έχασε και η βουλγαρική διείσδυση και προπαγάνδα, η οποία επιμένει οτι οι Σλαβομακεδόνες είναι Βούλγαροι, πλην όμως αυτοί αρνούνται τον βουλγαρισμό. Υπενθυμίζουμε στον αναγνώστη οτι η ιδέα της ύπαρξης ξεχωριστού σλαβομακεδονικού έθνους γεννήθηκε αρχικά σε έναν μικρό κύκλο Σλάβων διανοουμένων στις απαρχές του 20ού αιώνα και έτσι ξεκίνησε ο πολυαίμακτος Μακεδονικός Αγώνας των Μακεντόνσκι εναντίον των Οθωμανών μέχρι το 1912, όπως ο γράφων διαπίστωσε στο εθνικό μουσείο των Σκοπίων σε κάποιο ταξίδι του εκεί. Οι γείτονες Σλαβομακεδόνες είναι πατριώτες και αγαπούν την χώρα τους, παρά την φτώχεια τους (μέσος μισθός 350 δολάρια).

Απέκρουσαν τις ξένες προπαγάνδες και είναι πεπεισμένοι για την εθνική τους ταυτότητα, ταυτότητα αιώνων ως Μακεντόνσκι, την οποία, επαναλαμβάνω, ουδείς μπορεί να τους την αφαιρέσει, ούτε δικαιούται να αμφισβητήσει, διότι την πλήρωσαν με αίμα.  Υπάρχει μεγάλη μετανάστευση, πλην όμως μας ανεφέρθη οτι οι περισσότεροι πολίτες δεν επιθυμούν την ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, διότι αυτό θα μειώσει περαιτέρω την αγοραστική τους δύναμη.

Η ομάδα της εκδρομής σεβαστήκαμε απόλυτα τον λαό και την χώρα και ουδείς από εμάς την αποκάλεσε ποτέ με το ηλίθιο ''Σκόπια''. Ο ίδιος ο γράφων αισθάνθηκε ντροπή βλέποντας κατά την επιστροφή ελληνικές επιγραφές δρόμων που έδειχναν τον δρόμο προς την ...FYROM, δείγμα της νεοελληνικής μικροψυχίας και ανοησίας. Κρίμα, διότι σε όλα τα επίσημα έγγραφα και κρατικά μηνύματα οι άνθρωποι όντως ονομάζουν την χώρα τους ως Βόρεια Μακεδονία, σύμφωνα με την Συμφωνία των Πρεσπών, η οποία καλώς υπεγράφη κατά την γνώμη μας και-ευτυχώς-ουδείς μπορεί στα διεθνή να πάρει την υπογραφή του πίσω.

Κλείνοντας, συμβουλεύω άπαντας να μην ξιπάζονται με τας Ευρώπας, να εκτιμούν τον βαλκανικό πολιτισμό που δεν είναι κατώτερος από κανέναν άλλον (αυτό το υπογραμμίζω και το υπογράφω ως ταξιδευτής του κόσμου όλου) και πρωτίστως να επισκέπτονται και να γνωρίζουν τους γείτονές τους πριν εξάγουν συμπεράσματα λανθασμένα και εκ του μακρόθεν.

Ιωάννης Ξηρός