Του Στέφανου Μάνου*

Καλεσμένος από την Τρικαλινή Λέσχη Προβληματισμού (ΤΛΠ), πήγα την 5η Σεπτεμβρίου με το αυτοκίνητο στα Τρίκαλα. Σκοπός της ΤΛΠ είναι η ενθάρρυνση του προβληματισμού των κατοίκων και των κοινωνικών φορέων της περιοχής και η προαγωγή της έρευνας και της μελέτης σε θέματα που αφορούν τους πυλώνες του έθνους-κράτους. Ελαβα μέρος στην πρώτη δημόσια εκδήλωση της ΤΛΠ μαζί με τον καθηγητή Γιώργο Πρεβελάκη.

Η συζήτησή μας είχε τίτλο «Το αίτημα της αποκέντρωσης και οι γεωπολιτικές προκλήσεις». Η συζήτηση 150 πολιτών διήρκεσε τρεις ώρες, χωρίς απώλειες. Προκύπτει αβίαστα ότι η περιφέρεια, τουλάχιστον η τρικαλινή, σκέπτεται και προβληματίζεται. Ο σκοπός του σημειώματος δεν είναι να περιγράψω τη συζήτηση ή τις σκέψεις μας για την αποκέντρωση και τις γεωπολιτικές προκλήσεις. Θέλω μόνο να παραθέσω, σε μορφή κειμένου, μερικά ενσταντανέ.

Σε πολλά σημεία της διαδρομής είναι ορατή η σιδηροδρομική γραμμή. Πιο εύκολα από παλιά, επειδή σήμερα διακρίνονται οι πυλώνες ηλεκτροδότησης. Με χαρά διαπίστωσα ότι σχεδόν όλη η σιδηροδρομική διαδρομή Αθήνα - Τρίκαλα ηλεκτροδοτείται. Αλλά ενώ έχουν ξοδευτεί πολλά λεφτά για την υποδομή, τρένα δεν είδα. Ούτε όταν πήγαινα ούτε όταν επέστρεφα.

Ούτε ένα σε ένα διάστημα έξι ωρών! Μιλώντας για το πώς επενδύονται και ξοδεύονται τα λεφτά των φορολογουμένων, μου επεσήμανε Τρικαλινός ότι θα έπρεπε να δω τον νέο θαυμάσιο σιδηροδρομικό σταθμό στο Λιανοκλάδι. Θα μπορούσε να εξυπηρετεί 1.000 ή και περισσότερους επιβάτες ημερησίως, ενώ κατ’ αυτόν εξυπηρετεί το πολύ πενήντα.

Στην Υλίκη η νέα χάραξη της εθνικής οδού είναι άνετη. Σαφώς καλύτερη από την προηγούμενη. Το παράδοξο είναι ότι η προηγούμενη οδός, που δεν ήταν ασήμαντου πλάτους, παρέμεινε άχρηστη κοντά στην καινούργια, να μας θυμίζει τα παλιά. Μια ακατανόητη ασχήμια, απόδειξη έλλειψης στοιχειώδους καλαισθησίας. Εφτιαξαν την καινούργια οδό και παράτησαν τα μπάζα. Ισως σκέφτηκαν να δώσουν δουλειά στους αρχαιολόγους του μέλλοντος για να ερμηνεύουν την εξέλιξη της οδοποιίας.

Οι μεγάλοι αυτοκινητόδρομοι έχουν ευτυχώς παραχωρηθεί σε ιδιωτικές εταιρείες που τους κατασκευάζουν και τους συντηρούν. Τα κεφάλαια που χρησιμοποιήθηκαν και χρειάζονται για τη συνεχή συντήρηση των δρόμων εξυπηρετούνται από τα διόδια που καταβάλλουν οι χρήστες των αυτοκινητοδρόμων. Αυτό είναι δίκαιο.

Για τον τελείως νέο αυτοκινητόδρομο Ε65 (νέα χάραξη Λαμίας - Τρικάλων) δεν θα πληρώσουν οι φορολογούμενοι γενικά, που ίσως δεν θα χρησιμοποιήσουν ποτέ τον αυτοκινητόδρομο, αλλά όσοι τον χρησιμοποιούν. Ενώ λοιπόν οι δρόμοι είναι θαυμάσιοι και ασφαλείς (και εκφράζω την ελπίδα να μην επιστρέψουν ποτέ στην εποπτεία του κράτους), το σύστημα επιβολής των διοδίων είναι πραγματικά πρωτόγονο. Κάθε τόσο σταθμός διοδίων, κέρματα, ρέστα κ.λπ. Γιατί; Φαντάζομαι ότι έχει βάλει το... δημιουργικό του χέρι ο κ. Σπίρτζης. Ελπίζω να μπορέσει ο υπουργός Κυρ. Πιερρακάκης να συνεννοηθεί με τις εταιρείες που διαχειρίζονται τα μεγάλα έργα παραχώρησης και να καθιερώσει ένα έξυπνο σύστημα χρέωσης διοδίων.

Για περίπου 30 χιλιόμετρα μετά τη Λαμία, διακόπτεται ο αυτοκινητόδρομος. Θύμα του κ. Σπίρτζη. Φαίνεται ότι θα ολοκληρωθεί το 2021. Αλλά και χωρίς αυτοκινητόδρομο η διαδρομή είναι άνετη. Τα τελευταία 80 χιλιόμετρα μέχρι τα Τρίκαλα είναι ο Αυτοκινητόδρομος Κεντρικής Ελλάδος. Τεχνικά (ποιοτικά) με εντυπωσιάζει. Με εντυπωσιάζει όμως επίσης και η πλήρης απουσία πρόνοιας δημιουργίας πρασίνου και δενδροστοιχιών στα πρανή της οδού. Η εταιρεία (ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ) που τον κατασκεύασε και τον εκμεταλλεύεται θα είναι αδικαιολόγητη αν δεν καλύψει αυτή την κραυγαλέα έλλειψη.

Από τα Τρίκαλα επισκέφθηκα τα Μετέωρα. Η οδική υποδομή θαυμάσια. Ο αριθμός των επισκεπτών τεράστιος. Τεράστιος ήταν συνεπώς και ο αριθμός των Ι.Χ. και των πούλμαν. Και εδώ, όπως πάντα και παντού στην Ελλάδα, ήταν το πρόβλημα. Κανείς δεν φαίνεται να έχει σκεφτεί και σχεδιάσει το πώς διαχειρίζεσαι τον όγκο των αυτοκινήτων που σταθμεύουν για να επισκεφθούν τις μονές. Πώς διευκολύνεις τα ΑμεΑ.

Στα Τρίκαλα επισκέφθηκα την οινοποιία-αποσταγματοποιία του Μάκη Τσιλιλή. Δεν θα αναφερθώ στα κρασιά του, αλλά μόνο στα αποστάγματά του επειδή κατάφερε να εδραιώσει τη θέση του στην ελληνική αγορά ως ο (σχεδόν) μοναδικός βιομηχανικός παραγωγός τσίπουρου και αποστάγματος σταφυλιού. Το απόσταγμα σταφυλιού Τσιλιλή από Μοσχάτο Αμβούργου δεν έχει να ζηλέψει τίποτε από την ιταλική Grappa Nonino.

Αντιθέτως. Εχθρός του Τσιλιλή και των βιομηχανικών ποιοτικών αποσταγμάτων είναι το ελληνικό κράτος. Διότι ανέχεται να διακινούνται παράνομα τσίπουρα σε όλη την επικράτεια. Εκτιμάται ότι το 80% της κατανάλωσης τσίπουρου είναι παράνομο για να παρακαμφθούν ο ειδικός φόρος κατανάλωσης και οι ατέρμονες διαδικασίες των τελωνειακών αρχών εις βάρος όσων τηρούν τον νόμο.

Μια άλλη μεγάλη και πολύ γνωστή βιομηχανία τροφίμων των Τρικάλων είναι η εταιρεία «Ολυμπος» των αδελφών Σαράντη. Ξεκίνησαν στα Τρίκαλα και τώρα έχουν επενδύσεις σε Ρουμανία, Βουλγαρία, Κύπρο. Επεκτείνονται συνεχώς. Παρατήρησα όμως το εξής. Στο ξενοδοχείο όπου έμεινα, το βούτυρο και το γάλα στο πρωινό δεν ήταν «Ολυμπος», αλλά προϊόντα ξένων εταιρειών. Το μέλι ήταν ένα μείγμα ελληνοβουλγαρικού μελιού ανθέων. Στις ταβέρνες όπου πήγαμε ζήτησα κρασί Τσιλιλή, αλλά δεν είχαν.

Το να μην τιμάς τα προϊόντα του τόπου σου είναι κατανοητό και σωστό όταν είναι δεύτερης ποιότητος. Οταν όμως είναι πρώτης ποιότητος, έχουν τύχει διεθνούς αναγνώρισης και βράβευσης, ποια διαστροφή σε κάνει να μην τα προβάλλεις; Να μη τα προτείνεις; Ο φθόνος;

Ο δήμαρχος της πόλης Δημήτρης Παπαστεργίου είναι νέος και μόλις ξεκίνησε τη δεύτερη θητεία του. Εχει επιτύχει να μπορεί να συνεννοείται με τον προηγούμενο δήμαρχο Χρήστο Λάππα που μετέχει στο δημοτικό συμβούλιο με άλλη παράταξη. Ο σεβασμός και η εμπιστοσύνη του ενός για τον άλλο είναι το θεμέλιο για την πρόοδο των Τρικάλων.

Δεν γνωρίζω τι έχει κατά νουν να κάνει η κυβέρνηση για την αποκέντρωση. Θα μπορούσε να δοκιμάσει, πιλοτικά, τις πιο προχωρημένες ιδέες που εφαρμόζονται στα Τρίκαλα. Να δώσει πλήρεις εξουσίες στον δήμο και τα μέσα να εφαρμόσει τα σχέδιά του. Εχω την πεποίθηση ότι το ανθρώπινο δυναμικό των Τρικάλων θα κινητοποιηθεί και θα παραδειγματίσει.

* Ο Στέφανος Μάνος είναι πρώην υπουργός.

(**) Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην "Καθημερινή"