Ο Εθνικός Οργανισμός Μεταμοσχεύσεων (Ε.Ο.Μ.), από το 2007 έχει θεσπίσει την 1η Νοεμβρίου κάθε έτους, ημέρα εορτασμού των Αγίων Αναργύρων, Κοσμά και Δαμιανού, προστατών της μεταμόσχευσης, ως «Πανελλήνια Ημέρα Δωρεάς Οργάνων». Η «Ημέρα Δωρεάς Οργάνων» δίνει το ερέθισμα στους πολίτες να σκεφτούν και να συζητήσουν με τους οικείους τους τη στάση τους απέναντι σε αυτό το σημαντικό θέμα. Μάλιστα, σύμφωνα με τους ειδικούς, η γνώση των επιθυμιών του εκλιπόντος, όσον αφορά τη δωρεά οργάνων, αποτελεί το σημαντικότερο παράγοντα που θα οδηγήσει μια οικογένεια στη συναίνεση για τη λήψη των οργάνων του αποβιώσαντος συγγενούς της. Οι πιθανότητες ο καθένας από εμάς να χρειαστεί κάποια στιγμή στη ζωή του ένα μόσχευμα είναι κατά πολύ περισσότερες από το να καταλήξει υπό συνθήκες που να μπορεί να δώσει. Οπότε το θέμα της δωρεάς ργάνων καλό είναι να το αναλογιζόμαστε και αντίστροφα. Δυστυχώς η χώρα μας βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις του ευρωπαϊκού χάρτη Δωρεάς Οργάνων και Μεταμοσχεύσεων, ενώ τα τελευταία χρόνια η δραματική μείωση των αξιοποιούμενων δοτών έχει οδηγήσει και σε αντίστοιχη μείωση των μεταμοσχεύσεων. Ο ΕΟΜ ανέλαβε την ευθύνη ανάπτυξης του μεταμοσχευτικού προγράμματος της χώρας μας στις αρχές της δεκαετίας του 2000, με μόλις 40 δότες το έτος (3,6 δότες ανά εκατομμύριο πληθυσμού – α.ε.π.) και 97 μεταμοσχεύσεις οργάνων ετησίως. Κατόπιν πολλών προσπαθειών, το 2008 οι δότες οργάνων έφτασαν τους 98 (8,9 δότες α.ε.π.) και οι μεταμοσχεύσεις από αποβιώσαντα δότη τις 266. Έκτοτε, η καθοδική πορεία οδήγησε ώστε για το έτος 2015, οι δότες να αριθμούν τους 30 (2,7 α.ε.π.) και οι μεταμοσχεύσεις συμπαγών οργάνων να αγγίζουν μόλις τις 69. Αντίστοιχα στην Ευρώπη, ο μέσος ευρωπαϊκός είναι στους 20 δότες α.ε.π., ενώ υπάρχουν χώρες που αξιοποιούν 35 δότες α.ε.π. και ως εκ τούτου πραγματοποιούν χιλιάδες μεταμοσχεύσεις. Η κάμψη εντοπίζεται κυρίως στη δυσλειτουργία του συστήματος υγείας, υποσύστημα του οποίου είναι και αυτό των μεταμοσχεύσεων. Η δωρεά οργάνων στη συνείδηση του κόσμου παραμένει ως μία πράξη άμεσα συνδεδεμένη με αλτρουιστικά συναισθήματα και εκφράζει την ανάγκη για συνοχή & αλληλοϋποστήριξη των ανθρώπων μέσα στο κοινωνικό γίγνεσθαι, όμως η ανεπάρκεια του συστήματος υγείας να μετουσιώσει τη «διάθεση προσφοράς» των πολιτών σε «πράξη δωρεάς», συχνά ακυρώνει τη διάθεση αυτή. Άμεση προτεραιότητα του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων (Ε.Ο.Μ.), ως αρμόδιου φορέα, είναι η αύξηση της διαθεσιμότητας οργάνων προς μεταμόσχευση. Πρώτιστη προτεραιότητα για τον σκοπό αυτό είναι η υποστήριξη των Μονάδων Εντατικής Θεραπείας (Μ.Ε.Θ.) από την πολιτεία και κυρίως η επάρκεια κλινών σε αυτές, πρωτίστως για τους ασθενείς με ελπίδες επιβίωσης αλλά και για τους δυνητικούς δότες οργάνων. Παράλληλα απαραίτητη είναι η ανάπτυξη προγραμμάτων ποιοτικού ελέγχου των διαδικασιών δωρεάς και μεταμόσχευσης, η ενίσχυση της αξιοπιστίας του συστήματος μεταμοσχεύσεων στην κοινή γνώμη, η διεύρυνση της «δεξαμενής» των δοτών οργάνων, η ενίσχυση των μονάδων μεταμόσχευσης, η περαιτέρω ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού και η βελτίωση της προσβασιμότητας και της σωστής πληροφόρησης των ασθενών για τη θεραπεία μέσω της μεταμόσχευσης. Για να πραγματοποιηθούν όμως τα παραπάνω χρειάζεται η έμπρακτη υποστήριξη του συστήματος μεταμοσχεύσεων της χώρας μας, ενός συστήματος, που πέρα από το κοινωνικό όφελος που προσφέρει, θεραπεύοντας ασθενείς, είναι ένα σύστημα υπερ-ανταποδοτικό οικονομικά, το οποίο μπορεί να αποφέρει ετησίως εξοικονόμηση οικονομικών πόρων που υπερβαίνει τα 20.000.000 ευρώ.
ΗΛΙΑΣ Ν. ΤΣΙΑΟΥΣΗΣ Ειδικός Γενικής / Οικογενειακής Ιατρικής, Τομεάρχης Υγείας Ν.Δ. Ν. ΤΡΙΚΑΛΩΝ