Ταξίδι στο Βιετνάμ-Καμπότζη

Πολιτιστικό ταξίδι πραγματοποίησε με την συντροφιά του από 1 έως 14 Μαϊου 2022 ο γράφων, μέλος του ΕΟΣ Αχαρνών και του Συλλόγου Πεζοπορίας  Ορειβασίας Τρικάλων, ταξιδευτής του κόσμου. Το ταξίδι άρχισε με προσγείωση μέσω Σιγκαπούρης στο Ανόϊ, πόλη 10 εκατ. κατοίκων, πρωτεύουσα του Βιετνάμ, χώρας 92 εκατ. κατοίκων. Λόγω της προχωρημένης ώρας η ξενάγηση με τοπικό ξεναγό ήταν νυκτερινή πλην πλούσια σε γνώσεις και εντυπώσεις, δεδομένου οτι η χώρα εόρταζε την Εργατική Πρωτομαγιά και ο κόσμος στους δρόμους πολύς.

Το Ανόϊ διαθέτει αρχιτεκτονικά στυλ ασιατικά και γαλλικά και είναι πολύ ωραίο. Όπως όλες οι ασιατικές πόλεις δεν έχει κέντρο και η κίνηση είναι πραγματικά τρομερή. Διαθέτει όμως ιστορικά μνημεία, πάρκα, λίμνες και παραπλεύρως αυτής διέρχεται ο μέγας ποταμός Red River (Κόκκινος Ποταμός). Κατά την περιήγηση επισκεφθήκαμε έναν ταοϊστικό ναό και φωτογραφήσαμε το μαυσωλείο του προέδρου Χο Τσι Μινχ, του πατέρα του έθνους, ο οποίος τιμάται ιδιαιτέρως και έχει την αντίστοιχη θέση του Ατατούρκ της Τουρκίας στην χώρα του. 

Η πόλη ιδρύθηκε χίλια χρόνια πριν και είναι το καμάρι της χώρας. Το ίδιο το Βιετνάμ έχει αρχαία και πλούσια ιστορία. Κατοίκηση αναφέρεται σ'αυτό από το 4.000 π. Χ. Τοπικές φυλές συχνά συγκρούοντο μεταξύ τους, πράγμα που έδωσε στην Κίνα την δυνατότητα να κατακτήσει την βόρεια περιοχή και να μεταδώσει την κουλτούρα, την γραφή, την θρησκεία και την έννοια της κρατικής οργάνωσης βασισμένης στο φεουδαρχικό σύστημα παραγωγής. Το  938 οι Βιετναμέζοι εκδίωξαν τους Κινέζους και η δυναστεία των Λι ίδρυσε ισχυρό βασίλειο στον Βορρά ως Αυτοκρατορία του Ανάμ. Το Ανόϊ ιδρύθηκε το 945 ως πρωτεύουσα των Λι.

Η κινεζική δυναστεία των Μιγκ επετέθη πάλι τον 14ο αιώνα, αλλά οι Βιετναμέζοι τους απέκρουσαν. Κατά τον 15ο αιώνα η δυναστεία των Νγκουέν με έδρα το Κέντρο της χώρας εξεδίωξε τους Καμποτζιανούς Χμερ από την επαρχία Τζάμπα (Νότιο Βιετνάμ) και η ενοποίηση του έθνους και της χώρας επιτέλους πραγματοποιήθηκε.

Γάλλοι αποικιοκράτες το 1872 ήλθαν στην χώρα αρχικά ως εμπορική εταιρεία και σταδιακά αντικατέστησαν την εθνική κυριαρχία, αφήνοντας τον βασιλιά χωρίς εξουσίες. Ενδιαφέρον είναι οτι οι Βιετναμέζοι αγρότες στα πρώτα χρόνια υποστήριξαν τους Γάλλους διότι αυτοί τους απελευθέρωσαν από την εξουσία των φεουδαρχών ιδιοκτητών γης. Οι Ιάπωνες κατέκτησαν το Βόρειο Βιετνάμ κατά τον Β' Παγκ. Πόλεμο αφήνοντας το Νότιο στην Γαλλία, δεδομένου οτι  το γαλλικό καθεστώς του Βισύ υπό τον Στρατηγό Πεταίν δεν ήταν εχθρικό προς τον Άξονα και οι Ιάπωνες κατόπιν συνεννοήσεως με τον Χίτλερ δεν επεκτάθηκαν στον Νότο.

Στον Βορρά όμως αντιμετώπισαν ισχυρό αντάρτικο. Μετά την ήττα της Ιαπωνίας  οι Γάλλοι επανήλθαν σε όλο το Βιετνάμ και το 1945 κατήργησαν το κράτος και εξόρισαν τον βασιλιά στο Παρίσι. Πλην όμως ο εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας των Βιετναμέζων είχε ήδη από την εποχή των Ιαπώνων αρχίσει. Ο εθνικός ηγέτης και διανοούμενος Χο Τσι Μινχ, μέγας πατριώτης και σπουδαγμένος από το 1902 στα καλύτερα πανεπιστήμια της Γαλλίας και Ρωσίας συγκέντρωσε στον Βορρά ισχυρό στρατό και με κινεζική βοήθεια το 1954 στο Ντιέμ Μπιέν Φου κατατρόπωσε τους Γάλλους και τους εξεδίωξε από τον Βορρά (λέγεται οτι οι Γάλλοι  έφυγαν εν μια νυκτί από το Ανόϊ σαν λαγοί).

Ο Χο Τσι Μινχ ανακήρυξε την εθνική ανεξαρτησία και ενότητα της χώρας υπό κομμουνιστικό καθεστώς. Στον Νότο όμως ισχυρό εθνικιστικό κίνημα αμφισβήτησε το νέο καθεστώς και τις εκλογές που έγιναν. Οι υποχωρούντες Γάλλοι το 1956 παρέδωσαν ό'τι τους απέμεινε από τον Νότο της χώρας στους Αμερικανούς, οι οποίοι επέβαλαν εκεί έναν ανόητο δικτάτορα.  Ο δεύτερος βιετναμικός πόλεμος (1966-1975) ήταν για την απαλλαγή της χώρας από τους Αμερικανούς. Για τους βόρειους κομμουνιστές Βιετναμέζους  και για ένα μεγάλο τμήμα του λαού του Νοτίου Βιετνάμ ο πόλεμος αυτός ήταν η τελευταία φάση του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα.

Για ένα σεβαστό τμήμα του λαού του Ν. Βιετνάμ ο πόλεμος ήταν αντίσταση στον κομμουνισμό ενώ για ένα άλλο η ενοποίηση της χώρας έστω και υπό κομμουνιστικό καθεστώς ήταν προτιμότερη από κάθε δυτική επικυριαρχία.  Οι ίδιοι οι Αμερικανοί ήθελαν το Βιετνάμ στην δυτική τροχιά προκειμένου να μην γίνει όλη η Ινδοκίνα κομμουνιστική σύμφωνα με την θεωρία του ντόμινο που οι ίδιοι είχαν αναπτύξει. Αυτό όμως που δεν κατάλαβαν οι Αμερικανοί ήταν οτι  για τους Βιετναμέζους ο πόλεμος αυτός ήταν πάνω από όλα εθνικός, επομένως δίκαιος. Γι'αυτούς ήταν γεωπολιτική και ιδεολογία, για την άλλη πλευρά όμως ήταν ο υπέρ πάντων αγών. Δεν είναι το ίδιο. Η Αμερική διέπραξε τεράστιο σφάλμα στο Βιετνάμ. Είναι χαρακτηριστικό οτι στον πόλεμο αυτόν ήταν μόνη της, ούτε καν η Γαλλία δεν βοήθησε. Η ίδια η κοινωνία τους διχάστηκε. 

Ούτως ή άλλως ποιες πιθανότητες επιβολής είχε η ανώτερη αμερικανική δύναμη πυρός σε έναν πόλεμο της ζούγκλας; Ο Χο Τσι Μινχ, ο οποίος πέθανε το 1969 ζήτησε την βοήθεια του Μάο και την είχε. ΟΥΔΕΠΟΤΕ όμως επέτρεψε στους Κινέζους να εισέλθουν στην χώρα. Αυτό τον καθιστά πάνω από όλα εθνικό ηγέτη και μετά οτιδήποτε άλλο. Όπως και να έχει το θέμα ήλθε η σειρά και των Αμερικανών να φύγουν σαν λαγοί το 1975 από την Σαϊγκόν αυτή την φορά και έκτοτε το Βιετνάμ ενιαίο πλέον ακολουθεί την δική του πορεία. Η ανοησία των Αμερικανών όχι μόνον δεν σταμάτησε τον κομμουνισμό στην Ινδοκίνα, αλλά προκάλεσε την δημιουργία τριών κομμουνιστικών καθεστώτων, του Βιετνάμ, της Καμπότζης και του Λάος που ακόμη ισχύουν.

Το Βιετνάμ είναι τουριστικός προορισμός και προοδεύει. Ο μέσος μισθός είναι στα 700 δολάρια, αλλά στα νοσοκομεία όποιος θέλει να εξυπηρετηθεί, πληρώνει. Επενδύσεις από την Ιαπωνία και Ν. Κορέα άλλαξαν την όψη της χώρας με πιο πλούσιο τον Νότο και αρκετά εύπορο τον Βορρά, ενώ το Κεντρικό Βιετνάμ είναι εμφανώς πτωχό. Η ιδιοκτησία της γης και των οικοπέδων  λόγω κομμουνιστικού συστήματος ανήκουν στο κράτος και οι αγρότες αντί μικρού ενοικίου καλλιεργούν την γη, ορυζώνες και φρούτα, όπως συμβαίνει στην Κίνα. Μικρές επιχειρήσεις επιτρέπονται και οι κατοικίες είναι ιδιωτικές.
Η 3-Μαί. ήταν αφιερωμένη στην πλωτή περιήγηση του περίφημου Κόλπου Χαλόγκ, το στολίδι του Βιετνάμ και το πλέον τουριστικό του μέρος, περιοχή παγκόσμιας φυσικής πολιτιστικής κληρονομιάς υπό την προστασία της Ουνέσκο.

Φθάσαμε με αυτοκίνητο στην ωραία πόλη Χαλόγκ την 9.30 και επιβιβαστήκαμε σε κρουαζερόπλοιο μαζί με άλλους τουρίστες για την θαλάσσια βόλτα. Ο Κόλπος Χαλόγκ περιέχει πάνω από 2.000 νησάκια που υψώνονται πλήρως δασωμένα από την επιφάνεια και φτάνουν μέχρι τα 300μ. ύψος. Είναι μικρότερα ή μεγαλύτερα σε μέγεθος, είναι βραχώδη ασβεστολοθικά, καλύπτονται από πυκνή τροπική βλάστηση και σε ορισμένα φιλοξενούνται αποικίες πιθήκων. Η περιήγηση περιελάμβανε διάσχιση ανάμεσα από πολλά νησιά, πεζή διάσχιση ενός τεραστίου σπηλαίου, καγιάκ 30 λεπτών και ανάβαση στην κορυφή της νήσου Τίτο (ο ηγέτης της Γιουγκοσλαβίας ήταν φίλος του Χο Τσι Μίνχ).

Επιστροφή στο Ανόϊ για διανυκτέρευση και την επομένη 4 Μαί. πτήση για την Χουέ του Κεντρικού Βιετνάμ, πόλη ενός εκατ. κατοίκων και πολιτιστικό κέντρο του Βιετνάμ. Η ξενάγηση ήταν καταρχήν στο μαυσωλείο του αυτοκράτορα Μιν της δυναστείας των Νγκουέν, η οποία κυβέρνησε την χώρα από το 1458 έως το 1945 και ιδιαιτέρως τιμάται από τον λαό. Οι Νγκουέν μετέφεραν την πρωτεύουσα από το Ανόϊ στην Χουέ για έναν πολύ καλό λόγο. Από εκεί απελευθέρωσαν το Νότιο Βιετνάμ (τότε επαρχία Τζάμπα) από την Αυτοκρατορία των Χμερ της Καμπότζης και ενοποίησαν την χώρα. Το 1901 η πρωτεύουσα επανήλθε στο Ανόϊ.

Το μαυσωλείο χτίστηκε το 1870 και περιλαμβάνει κήπους, λιμνούλες με λωτούς, βουδιστική παγόδα και βασιλική κατοικία. Στο μαυσωλείο φαίνεται η κινεζική επιρροή στον πολιτισμό του Βιετνάμ. Θυμίζει-για όσους την επισκέφτηκαν-την Απαγορευμένη Πόλη του Πεκίνου και η γραφή είναι κινεζική, πράγμα που αποδεικνύει οτι ουδέποτε υπήρξε βιετναμική. Οι Γάλλοι το 1940 κατήργησαν τα κινεζικά ιδεογράμματα και επέβαλαν το λατινικό αλφάβητο, το οποίο ισχύει ακόμη και βοήθησε τα μάλα στην πρόοδο και εκσυγχρονισμό του Βιετνάμ. Ακολούθως επισκεφθήκαμε ευλαβώς την μεγάλη βουδιστική παγόδα Θιέν Μου, θρησκευτικό κέντρο του βιετναμικού βουδισμού, εξαίσιας αρχιτεκτονικής, έργο του 1601 (σσ. ο βουδισμός εισήχθη στο Βιετνάμ από την Κίνα τον 7ο αιώνα π.Χ. Αποτελεί περισσότερο φιλοσοφία που δίνει σημασία στην καθαρότητα του πνεύματος και του σώματος και την αποφυγή κάθε κακολογίας και αισχρολογίας.

Θεωρείται από αιώνες ως θρησκεία, δεδομένου οτι ο Βούδας θεωρήθηκε από τους οπαδούς του ως μετεμψύχωση του Βράχμα, Δημιουργού του Κόσμου κατά την ινδουϊστική αντίληψη και επομένως θεοποιήθηκε). Η ημέρα τελείωσε με μια θαυμάσια ποτάμια διαδρομή με βιετναμικού τύπου βιετναμικό ποταμόπλοιο μέχρι την πόλη στον ποταμό Χουόγκ, γνωστού ως Ποταμός των Αρωμάτων (όλη η Ινδοκίνα διαθέτει πολλούς και τεράστιους ποταμούς).

Την 6 Μαί. επισκεφθήκαμε την Αυτοκρατορική Ακρόπολη της Χουέ που τελεί υπό την προστασία της Ουνέσκο.  Στην ακρόπολη (citadel) υπάρχει ολόκληρο σύμπλεγμα κατοικιών και βουδιστικών ιερών με προεξάρχουσα κατοικία την Απαγορευμένη Πόλη, κατοικία του Αυτοκράτορα. Κτιζόταν επί χρόνια και αποπερατώθηκε το 1870 υπό την δυναστεία Νγκουέν. Ο τελευταίος βασιλιάς παύθηκε από τους Γάλλους το 1945 και πέθανε στο Παρίσι. Η είσοδος στην Ακρόπολη γίνεται από την πόρτα ενός πύργου και εκείνο το πρωϊνό για καλή μας τύχη απολαύσαμε μια χορευτική παράσταση από ένα υπέροχο και αρμονικό μουσικοχορευτικό συγκρότημα. Κατά τον πόλεμο βομβαρδίστηκε αγρίως από τους Αμερικανούς και η αποκατάσταση ακόμη συνεχίζεται. Ακολούθως επισκεφθήκαμε το βασιλικό μαυσωλείο Του Ντουκ όπου είναι θαμένος ο 14ος βασιλιάς της δυναστείας σε ένα ιδιαιτέρως ειδυλλιακό περιβάλλον.

Η διαδρομή προς την πόλη Χόϊ Αν διαρκείας 3 ωρών ήταν εξαιρετική έχοντας παραπλεύρως του δρόμου την ζούγκλα και βουνά κατάφυτα καλυμένα με ομίχλη. Μια από τις ωραιότερες διαδρομές του Βιετνάμ είναι η διαδρομή 25 χλμ. κατά μήκος της ακτής του Ειρηνικού όπου αλιείς ψαρεύουν οστρακοειδή και μπορεί κάποιος να παρατηρήσει την τεχνική τους. Η άφιξη στην πόλη Χόϊ Αν ήταν το απόγευμα με διάσχιση της μεγάλης πόλης Ντανάγκ, τρίτης σε μέγεθος στην χώρα που στον πόλεμο επίσης βομβαρδίστηκε βαρύτατα, πλην όμως σήμερα ευημερεί και διαθέτει και πολλούς ουρανοξύστες. Το βράδυ έκλεισε με μια περιήγηση στην νυκτερινή Χόι Αν, η οποία προστατεύεται πολιτιστικώς από την Ουνέσκο και είναι από τις πλέον επισκέψιμες πόλεις της Ασίας.

Στο ποτάμι που διασχίζει την ολοφώτιστη πόλη των 30.000 κατοίκων πλέουν το βράδυ βάρκες  με πολύχρωμα φανάρια γεμάτες με τουρίστες. Φανάρια πλέουν και επί του ποταμού παρουσιάζοντας ένα θέαμα σαν ιεροτελεστία που συναντά κάποιος συχνά σε τελετές σε Κίνα και Ινδία. Η πόλη μετά από διετή αποκλεισμό λόγω πανδημίας σφύζει από  ζωή.

Την 6 Μαί. περιηγηθήκαμε την παλαιά πόλη της Χόι Αν. Εκεί υπάρχουν πολλά καταστήματα επηρεασμένα από βιετναμική, κινεζική και ιαπωνική αρχιτεκτονική. Περάσαμε την Ιαπωνική Καλυμένη Γέφυρα κατασκευής 1520 που χωρίζει την ιαπωνική από την κινεζική γειτονιά και επισκεφθήκαμε μια κατοικία, χαρακτηριστική του παλαιού Βιετνάμ που διατηρεί Βιετναμέζος της 6ης γενεάς.

Την 7 Μαί. πτήση για την Πνομ Πενχ, το ''μαργαριτάρι της Ασίας'', την μεγάλη πρωτεύουσα της Καμπότζης (Καμπόντια), πόλη 3 εκατ. κατοίκων. Η χώρα έχει πληθυσμό 16 εκατ. κατοίκων και διαθέτει μικρό μήκος θαλάσσιας ακτής. Δεν ήταν όμως πάντα έτσι. Κατά τον 7ο αιώνα οι δυναστείες της ιστορικής περιόδου ''Φουνάν'' επεξέτειναν την κυριαρχία τους στην θάλασσα, ενσωμάτωσαν την περιοχή του σημερινού Νοτίου Βιετνάμ με την τότε ονομασία Τζάμπα και ανέπτυξαν το εμπόριο με Ινδονησία, Ινδία και Κίνα. Κατά τον 8ο αιώνα (ιστορική περίοδος ''Τσένια'') οι καμποτζιανοί αυτοκράτορες Χμερ μετακίνησαν την πρωτεύουσα στο Σαμπόρ Πρέυ Κουκ και επεξέτειναν την κυριαρχία τους στον βορρά.

Από τον 9ο και μέχρι το 1215 υπό την ισχυρή δυναστεία των Τζαγιάβαρμαν και με πρωτεύουσα πλέον το Άνκορ, η Αυτοκρατορία των Χμερ εκτεινόταν από τα σύνορα της Κίνας μέχρι τον Ινδικό Ωκεανό και από τον Ειρηνικό ανατολικά μέχρι τα σύνορα της Βιρμανίας δυτικά, περιλαμβάνοντας το Ν. Βιετνάμ, το Λάος και μέγα μέρος της Ταϊλάνδης. Από τον 14ο και μέχρι τον 16ο αιώνα ασθενέστερες δυναστείες έχασαν πολλές κτήσεις στο Βιετνάμ και στην Ταϊλάνδη από την αναδυόμενη ταϊλανδική Αυτοκρατορία της Αγιουτάγια. Τότε οι Χμερ μετακίνησαν την πρωτεύουσα στην Πνομ Πενχ για λόγους ασφαλείας. Οι Γάλλοι ήλθαν ως κατακτητές το 1873 και φεύγοντας από την χώρα το 1953 επανασχεδίασαν τον χάρτη της Ινδοκίνας δίνοντας μεγάλο κομμάτι της ακτογραμμής στο Βιετνάμ, περιορίζοντας την Καμπότζη στα σημερινά της σύνορα.

Η δεκαετία '70 ήταν φρικτή για την Καμπότζη. Ενεπλάκη στον αμερικανο-βιετναμικό πόλεμο. Από τα ανατολικά της χώρας περνούσε ήδη από το 1966 ο περίφημος Διάδρομος Χο Τσι Μινχ (Ho Chi Minh Trail), στην πραγματικότητα εφοδιαστική αλυσίδα των Βιετκόγκ από ομοϊδεάτες τους στην Καμπότζη και στο Λάος. Αυτές οι χώρες, αν και επισήμως ουδέτερες, δέχθηκαν χιλιάδες τόνους αμερικανικών βομβών για την καταστροφή του Διαδρόμου. Ο βομβαρδισμός αυτός απέτυχε τον αντικειμενικό στόχο του, είχε όμως δυο σημαντικές συνέπειες. Πρώτον, προκάλεσε τεράστιο αριθμό θυμάτων στην ύπαιθρο των χωρών αυτών (η Καμπότζη μόνον απώλεσε 1 εκατ. ανθρώπους).

Δεύτερον, προκάλεσε μια τέτοια οργή που ριζοσπαστικοποίησε τεράστιο μέρος των πληθυσμών του Λάος και Καμπότζης εναντίον της Αμερικής και όσων στο εσωτερικό τους υποστήριζαν. Το 1970 οι Αμερικανοί επέβαλαν δικτατορία στην χώρα κατόπιν πραξικοπήματος του στρατηγού Λον Νολ. Στην ενδοχώρα όμως αναπτυσσόταν το ισχυρό κομμουνιστικό αντάρτικο των Ερυθρών Χμερ με υποστήριξη από την Κίνα του Μάο Τσε Τουγκ και με αρχηγό τον γαλλοτραφή και γαλλοσπουδαγμένο Πολ Ποτ. Ο κομμουνισμός των Ερυθρών Χμερ ήταν τελείως άγουρος και αγροτικός, ασιατικού τύπου. Στηριζόταν σε κομπλεξικούς αγράμματους χωρικούς που μισούσαν οτιδήποτε το αστικό.

Ένα μικρό βήμα μόνο τους έμενε για να εγκληματήσουν προκειμένου να καταστρέψουν ό'τι αποστρέφονταν. Ο Πολ Ποτ και οι οπαδοί του πίστευαν οτι ο καθαρός αγροτικός κομμουνισμός ουδεμία ανάγκη είχε τους αστούς και μορφωμένους, διότι η μόρφωση γεννά αμφισβήτηση και η αμφισβήτηση γεννά αντίδραση, άρα οι μορφωμένοι και γενικά οι αστοί πρέπει να εξολοθρευθούν ολοκληρωτικά για την προστασία της επανάστασης. Το 1975 η επανάσταση είχε νικήσει τον στρατό του Λον Νολ. Αποτέλεσμα ήταν μια τρομοκρατία άνευ ιστορικού προηγουμένου με εξόντωση κάθε γιατρού, μηχανικού, δασκάλου, δικηγόρου και κάθε άλλου μορφωμένου αστού.

Στα πεδία εξόντωσης (killing fields) της υπαίθρου δολοφονήθηκαν πάνω από 2 εκατομμύρια Καμποτζιανοί με αποτέλεσμα η χώρα να χάσει το ήμισυ του πληθυσμού της στους βομβαρδισμούς και στα πεδία θανάτου. Στην φυλακή S-21 της Πνομ Πενχ που επισκεφθήκαμε την 9 Μαί. (μνημείο της Ουνέσκο πλέον) πέρασαν και μαρτύρησαν πάνω από 17.000 πολίτες πριν μεταφερθούν στην ενδοχώρα για εκτέλεση. Χαρακτηριστικές είναι εκεί δυο φωτογραφίες. Στην πρώτη, τραβηγμένη την 17 Απρ. 1975  φαίνεται ο στρατός του Πολ Ποτ να εισέρχεται στην πρωτεύουσα με ενθουσιώδη υποδοχή από τα πλήθη. Στην δεύτερη φαίνονται τα ίδια τα πλήθη το απόγευμα της ίδιας ημέρας να μεταφέρονται στους ορυζώνες της υπαίθρου για καταναγκαστική εργασία με τελείως διαφορετική έκφραση προσώπου. Είχαν πλέον καταλάβει τι πραγματικά τους είχε συμβεί.

Το καθεστώς έκλεισε τελείως τα σύνορα και τοποθέτησε νάρκες. Πολλοί φυγάδες προς Ταυλάνδη έχασαν τα πόδια τους από αυτές. Η μόρφωση καταργήθηκε για όλους πλην των παιδιών της ηγεσίας, τα οποία εμορφώνοντο στη Κίνα. Το χειρότερο ήταν οτι το παραγόμενο ρύζι έφευγε σχεδόν όλο στην Κίνα με αντάλλαγμα όπλα με αποτέλεσμα πάμπολλοι Καμποτζιανοί να λιμοκτονήσουν. Πραγματικά, κανένα καθεστώς στην Ιστορία δεν μίσησε τον λαό του περισσότερο από το καθεστώς των Ερυθρών Χμερ. Αποτελεί στίγμα και για την χώρα, αλλά και για την Κίνα του Μάο που υπέθαλψε ένα τέτοιο καθεστώς. Το 1979 το Βιετνάμ, κατόπιν συνεννόησης με την τότε Σοβιετική Ένωση του Μπρέζνιεφ, δυνάμεις εχθρικές προς την Κίνα, εισέβαλε στην Καμπότζη και έθεσε τέλος σε αυτό το τερατούργημα.

Από την αποχώρηση του Βιετνάμ το 1989 ο βασιλιάς επανήλθε και μαζί μ'αυτόν σχετική πολιτική ομαλότητα (αρκετά ανήσυχη όμως, όπως μου ανεφέρθη). Στην πραγματικότητα την εξουσία μοιράζονται ο βασιλιάς Σιχαμουνί Σιχανούκ και το Λαϊκό Κόμμα (κομμουνιστικό), πολλά στελέχη του οποίου είχαν σχέσεις με το εγκληματικό καθεστώς των Ερυθρών Χμερ. Η χώρα είναι πτωχή και πολλοί μεταναστεύουν στο Βιετνάμ, Ταυλάνδη και Σιγκαπούρη για εργασία. Η περίθαλψη είναι με αμοιβή και ο μέσος μισθός όχι πάνω από 200 δολάρια. Παρόλα αυτά όμως η Καμπότζη είναι μια ζωντανή και δυναμική χώρα.

Μετά την επίσκεψη-προσκύνημα στα κελιά της S-21 ακολούθησε επίσκεψη στο Εθνικό Μουσείο της Πνομ Πενχ όπου εκτίθενται αγγεία και αγάλματα θεοτήτων του βουδισμού και ινδουισμού. Η γραφή Χμερ ισχύει από τον 12ο αιώνα μέχρι σήμερα και ο βουδισμός εισήχθη τον 6ο π.Χ. αιώνα. Έγινε επίσημη θρησκεία το 1821 με το 90% του πληθυσμού να είναι βουδιστές. Δυστυχώς, λόγω ανακαινίσεων ήταν κλειστή η περίφημη Αργυρή Παγόδα και τα βασιλικά ανάκτορα. Η ημέρα έκλεισε με μια μεγάλη περιήγηση στην πτωχή, αλλά δυναμική και πολύβουη Πνομ Πενχ με τους ευγενέστατους κατοίκους. Η ζέστη το μεσημέρι είναι καταθλιπτική και από 11.30 μέχρι 13.30 όλο το έθνος κοιμάται όπου βρει, αρκεί να έχει σκιά. Την πόλη διασχίζει και στολίζει ο μέγας ποταμός Σαπ, όπου κολυμπούν πολλοί ντόπιοι.

Αποχαιρετήσαμε την Πνομ Πενχ την 9 Μαί. και ξεκινήσαμε με λεωφορείο την 9.30 για μια διαδρομή 320χλμ. βόρεια και μετά εξάωρον φθάσαμε στην Σιέμ Ριπ. Η διαδρομή ήταν ωραιότατη μέσω των επαρχιών Καντάλ, Καμπόγκ Τσιάμ και Καμπόγκ Τομ. Είχαμε την ευκαιρία να δούμε την υπέροχη φύση της χώρας, πλούσιας σε νερό των βροχών και ποταμών που ποτίζουν ορυζώνες και περιβόλια με πολλά φρούτα, την αγροτική ζωή και την αρχιτεκτονική των οικιών. Αυτές δεν είναι ιδιαίτερα ακριβές κατασκευές, κυριαρχεί το έγχρωμο ελενίτ, ο έγχρωμος τσίγκος και το ξύλο. Πολλές όμως είναι κτισμένες με τούβλα. Γενικά ο λαός της υπαίθρου είναι σε καλύτερη κατάσταση συγκριτικά με την πρωτεύουσα και φαίνεται να ευημερεί. Η ίδια η πόλη Σιέμ Ριπ είναι μεγάλη, τουριστική και ωραιότατη. Θυμίζει ευρωπαϊκή πόλη με μεγάλα πάρκα όπου κόσμος πολύς κάθε απόγευμα χορεύει και γυμνάζεται. Τα κτίρια είναι δυτικού στυλ, τα προάστεια όμως είναι καθαρώς ασιατικά.

Η 10 Μαί. ήταν η σημαντικότερη όλης της εκδρομής λόγω της επίσκεψης στον αρχαιολογικό χώρο του Άνκορ, τόπου υπό την προστασία της Ουνέσκο και ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία πολιτισμού όλου του κόσμου. Το Άνκορ ήταν από τον 9ο μέχρι τον 17ο αιώνα  πρωτεύουσα της Αυτοκρατορίας των Χμερ, η οποία καταλάμβανε το μεγαλύτερο μέρος της Ινδοκίνας. Οι ναοί του Βούδα, του Σίβα και του Βισνού υψώνονται στον ουρανό κτισμένοι πέτρα-πέτρα και σκαλισμένοι με περίτεχνα γλυπτά θεοτήτων. Το συγκρότημα Άνκορ Βατ έχει διαστάσεις ενός τετρ. χιλιομέτρου και το συγκρότημα Άνκορ Τομ έχει διαστάσεις τριών τετρ. χλμ.

Η Αυτοκρατορία Χμερ άρχισε να διαλύεται από ενδοφυλετικές και θρησκευτικές συγκρούσεις βουδιστών, ινδουιστών και ανιμιστών (οι τελευταίοι πίστευαν στα πνεύματα των προγόνων, του χωριού και του βουνού). Από τον 15ο αιώνα το Βιετνάμ κατέλαβε την επαρχία Τζάμπα (Νότιο Βιετνάμ) και η Ταυλανδική Αυτοκρατορία της Αγιουτάγια τις δυτικές επαρχίες (σ.σ. η ίδια η Ταυλάνδη δεν γνώρισε ποτέ δυτική αποικιοκρατία).

Στο Άνκορ οι περισσότεροι ναοί κτίστηκαν σε 37 χρόνια, από το 1113 μέχρι το 1150 στις βασιλείες των ισχυρών βασιλέων Τζαγιαβάρμαν 5ου και Σουριαβάρμαν 2ου. Στο σύμπλεγμα Άνκορ Προμ γυρίστηκε η ταινία Tomb Raider (Αντζελίνα Τζολί ως Λάρα Κροφτ) με βουδιστικό ναό του 13ου αιώνα. Είναι περιτριγυρισμένος από ζούγκλα και τεράστια δέντρα έχουν τις ρίζες τους ανάμεσα στις πέτρες του ναού. Το δε σύμπλεγμα Άνκορ Τομ κτίστηκε τον 12ο αιώνα και τελεί σήμερα υπό ανακαίνιση με ινδικά κεφάλαια.

Οι ναοί αυτοί, όπως τους είδε ο γράφων, μόνον από ένα κίνητρο μπορούν να εξηγηθούν. ΠΙΣΤΗ. Όπως πιστεύει ο ίδιος ο βουδισμός, τρία είναι τα σπουδαιότερα στοιχεία της ζωής. Η δύναμη, η θρησκεία και η πίστη. Όλοι οι ναοί του Άνκορ έχουν τρία επίπεδα που αντιστοιχούν σ'αυτά τα στοιχεία. Παρόμοια πίστη χρειάστηκαν οι άνθρωποι άλλων εποχών για να κατασκευάσουν τις πυραμίδες της Αιγύπτου και των Μάγιας, τον Πύργο της Βαβέλ, τον Παρθενώνα, τους ναούς του Μπαγκάν στην Βιρμανία, το Ταζ Μαχάλ και την Αγία Σοφία. Σε εκείνες τις εποχές οι άνθρωποι πίστευαν. Σήμερα προτιμούμε τους ουρανοξύστες, τα κρουαζερόπλοια και τα γρήγορα αυτοκίνητα. Κάθε εποχή και τα ήθη της.

Η ημέρα έκλεισε με μια θαυμάσια ωριαία βόλτα με μηχανοκίνητη ξύλινη βάρκα στην λίμνη Τονλέ Σαπ, λίμνη τεράστια που φθάνει μέχρι την Πνομ Πενχ και που ο συνδεδεμένος μ'αυτήν ποταμός Σαπ, μήκους 120χλμ. συνδέεται με τον μεγάλο Μεκόγκ. Παραπλεύρως των οχθών υπάρχει το πλωτό χωριό Τονλέ με πλωτές κατοικίες ψαράδων που ζουν εκεί έτσι για αιώνες. Οι πλωτές κατοικίες κατά την περίοδο των μουσώνων (Ιούλιος-Οκτώβριος) οπότε η στάθμη ανεβαίνει κατά 4 μέτρα μεταφέρονται στην όχθη. Το θέαμα ενός πλωτού χωριού με την ζούγκλα πίσω του είναι ασύνηθες στον κόσμο, πλην όμως είναι υπέροχο.

Την 11 Μαί. αναχωρήσαμε για Σιγκαπούρη όπου φθάσαμε την 14.00. Η πόλη-κράτος της Σιγκαπούρης φημίζεται για τον πλούτο της. Ευρίσκεται στο νοτιότερο άκρο της Ινδοκίνας και έχει απέναντι την Σουμάτρα της Ινδονησίας. Έχει έκταση 734 τετρ. χλμ. και πληθυσμό 5,5 εκατ. κατοίκους. Είναι διαμετακομιστικό κέντρο με μεγάλο λιμάνι και διαθέτει ισχυρή μεταποιητική βιομηχανία και τουρισμό. Πολλοί πλούσιοι Ινδοί, Ινδονήσιοι, Κινέζοι και Μαλαισιανοί κατοικούν εδώ. Από το 1819 έως το 1959 αποτελούσε βρετανική αποικία. Το βράδυ επισκεφθήκαμε την Τσάϊνατάουν, συνοικία με πολλή κίνηση. Ευχάριστη έκπληξη αποτέλεσε για μας η παρακολούθηση μιας ιεροτελεστίας σε ινδουιστικό ναό αφιερωμένου στον Κρίσνα, μετεμψύχωση του Σίβα και θεού του Ουρανού. Η ημέρα έκλεισε με μια μεγάλη βόλτα στην πόλη που θυμίζει αμερικανική μεγαλούπολη με πολλούς και τεράστιους ουρανοξύστες.

Η 12 Μαί. άρχισε με επίσκεψη στο μουσείο Ασιατικών Πολιτισμών, ένα σπουδαίο μουσείο όπου παρουσιάζονται η ιστορία και η τέχνη όλης της Ασίας από την Αραβία μέχρι την Ιαπωνία. Από τον 9ο αιώνα με την άφιξη των Αράβων εμπόρων ο ισλαμισμός κυριάρχησε σε πολλές περιοχές της ΝΑ Ασίας και πολλοί άρχοντες έγιναν σουλτάνοι. Το Ισλάμ κυριαρχεί σε Μαλαισία, Ινδονησία και Φιλιππίνες. Οι πρώτοι Ευρωπαίοι που ήλθαν στον Ειρηνικό ήταν οι Πορτογάλλοι το 1521. Αυτοί εξεδιώχθησαν τον 17ο αιώνα από τους Ισπανούς από τις Φιλιππίνες και περιορίστηκαν σε κάποιες αποικίας σε Ινδία και Κίνα (Γκόα-Μακάο). Από το 1602 έως το 1795 εμφανίστηκαν οι Ολλανδοί με την Εταιρεία Ανατολικών Ινδιών, οι οποίοι επικεντρώθηκαν κυρίως στην Ινδονησία μέχρι το 1940, οπότε τους εξεδίωξαν από εκεί οι Ιάπωνες. Τον 19ο αιώνα εμφανίστηκαν στην περιοχή τα μεγαλύτερα και πονηρότερα αρπακτικά της Ιστορίας, οι Άγγλοι.

Αυτοί επεσκίασαν όλους τους άλλους Ευρωπαίους, προκάλεσαν τους Πολέμους του Οπίου (1819-1865) για να αδυνατίσουν και να εκμεταλλευτούν την Κίνα (το λαθρεμπόριο οπίου έγινε λόγω του εμπορικού ελλείμματος που είχαν οι Άγγλοι με την Κίνα).  Κατάλαβαν το Χογκ Κογκ και έκαναν  βρετανική από το 1819 την Σιγκαπούρη, μεγάλο κέντρο εμπορίου. Με το τέλος του Β' Παγκ. Πολέμου και μέχρι το 1960 όλα τα κράτη της Ινδοκίνας-Ινδονησίας ανέκτησαν την ανεξαρτησία τους.

Η ημέρα έκλεισε με περιήγηση στην περίφημη Μarina Bay, έμβλημα της Σιγκαπούρης με τα τεράστια και πρωτότυπης αρχιτεκτονικής κτίριά της και επίσκεψη στον Βοτανικό Κήπο της πόλης όπου παρουσιάζονται άνθη, δένδρα και φυτά από όλον τον πλανήτη, θέαμα υπέροχον.

Την 13 Μαί. επισκεφθήκαμε την Εθνική Πινακοθήκη της Σιγκαπούρης όπου εκτίθενται έργα ντόπιων καλλιτεχνών λίαν αξιόλογων και το βράδυ πήραμε το αεροπλάνο της επιστροφής στην μαμά Ελλάδα. Ήταν ένα κουραστικό πολυήμερο ταξίδι, πλην όμως ο γράφων το θεωρεί ως ένα από τα σημαντικότερά του. Η ΝΑ Ασία είναι σημαντικότατη περιοχή του κόσμου, πλούσια, δυναμική, στρατηγική με σπουδαία Ιστορία και οι ταξιδευτές οφείλουν να την γνωρίζουν. Οι μεγάλοι πολιτισμοί γεννήθηκαν στην Ασία, πράγμα που σεβόμαστε γι΄αυτό δεν κουραζόμαστε να γνωρίζουμε. Ειρήνη σοι, αιώνια Ασία.

Ιωάννης Ξηρός