Ενδιαφέρον πολιτιστικό ταξίδι στην Μολδαβία και Υπερδνειστερία  πραγματοποίησε από 20 έως 23 Ιουνίου 2025 ο γράφων, μέλος του ΕΟΣ Αχαρνών και του Συλλόγου Πεζοπορίας Ορειβασίας Τρικάλων (ΣΠΟΡΤ).
Το ταξίδι άρχισε την 20 Ιουν. με προσγείωση στην πρωτεύουσα Κισινάου. Η Μολδαβία έχει πληθυσμό 3.700.000 κατοίκους και το Κισινάου 650.000 κατοίκους. Η μικρή χώρα δεν έχει διέξοδο στην θάλασσα και ευρίσκεται μεταξύ Ρουμανίας και Ουκρανίας. Ο λαός όμως είναι ρουμανικός, όπως και η γλώσσα του και πριν το 1945 αποτελούσε μέρος της όλης Ρουμανίας και μέχρι τότε ονομαζόταν Βεσσαραβία. Ο Στάλιν τιμώρησε την Ρουμανία για την συμμαχία της με την χιτλερική Γερμανία κατά τον Β’ Παγκ. Πόλεμο και απέσπασε την Βεσσαραβία από την Ρουμανία εντάσσοντάς την στην Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών με το όνομα Μολδαβία, το οποίο κρατά μέχρι σήμερα. Το 1991 με την διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης η Μολδαβία έγινε ανεξάρτητο κράτος.
Η περιοχή έχει συνεχή κατοίκηση από την Παλαιολιθική Εποχή (500.000-6.000 π.Χ.). Κατά την εποχή του Σιδήρου (περί το 1.000 π.Χ.) ολόκληρη η περιοχή της σημερινής Ρουμανίας-Μολδαβίας κατοικήθηκε από φυλές υπό τα ονόματα Σκύθες, Γέτες, Θράκες και κυρίως Δάκες, οι οποίοι είχαν σχέσεις με τον ελληνικό πολιτισμό των Μυκηναίων, όπως φαίνεται από τα αρχαιολογικά ευρήματα στο Ιστορικό Μουσείο Κισινάου, κυρίως αμφορείς και πυθάρια, είδη οπλισμού, χάλκινοι καθρέπτες, οίνο και λάδι. Το εμπόριο συνεχίστηκε και κατά την Ελληνιστική Εποχή (Μεγ. Αλέξανδρος και Διάδοχοι). Το 271 μ.Χ. ο Ρωμαίος Αυτοκράτωρ Τραϊανός κατέκτησε την σημερινή Ρουμανία (τότε Δακία) και έφερε στην περιοχή τον ελληνορωμαϊκό πολιτισμό και την λατινική γλώσσα, η οποία με παραφθορές είναι η σημερινή ρουμανική. Η αδυναμία της Ρώμης τον 4ο αιώνα και εντεύθεν, οπότε είχε περάσει σε άμυνα, επέτρεψε την είσοδο στην Ευρώπη βαρβαρικών φυλών, γνωστή ως η Μεγάλη Μετανάστευση των Λαών.
H περιοχή της σημερινής Μολδαβίας έχοντας υποφέρει από επιδρομές Γερμανών Γότθων και Ούννων, τους οποίους η Ρώμη δεν μπόρεσε να συγκρατήσει, σχεδόν ερημώθηκε από πληθυσμό, όπως και όλα τα Βαλκάνια. Τον 6ο αιώνα κύματα Σλάβων από την Ανατολή διέσχισαν την σημερινή Μολδαβία-Ρουμανία και περνώντας τον Δούναβη εγκαταστάθηκαν ειρηνικά και με την ανοχή του Αυτοκράτορα Ιουστινιανού σε όλα τα Βαλκάνια φτάνοντας μέχρι το ημέτερο Γύθειο. Στην περιοχή της Μολδαβίας οι οικισμοί ήταν μικροί και πτωχοί και η κρατική οργάνωση ανύπαρκτη μέχρι τον 9ο αιώνα, οπότε άρχισε στην περιοχή της Δακίας κάποιας μορφής κρατική οργάνωση. Μέχρι τον 14ο αιώνα τα κράτη της Βλαχίας και Μολδαβίας είχαν σχηματισθεί. Υπόψιν εδώ οτι Βλάχος σημαίνει τον λατινόφωνο που ζούσε ή ακόμη ζει σε περιοχές όπου ωμιλείτο η λατινική με τις παραφθορές και αλλαγές που ο χρόνος επιφέρει στις γλώσσες. Η σημερινή επαρχία της Βλαχίας στην σημερινή Ρουμανία εκλατινίσθηκε πρώτη από την Ρώμη όταν η τελευταία ήταν ακόμη πανίσχυρη και έδωσε το όνομα Ρώμη στην χώρα, Ρουμανία. Οι Γερμανοί, ιστορικά, αποκαλούσαν τους Ρωμαίους και συλλήβδην όλους τους λατινόφωνους Welchen (Βέλσεν) και στα σλαβικά αυτό εκφέρεται ως Vlachi (Βλάχοι).
Από τον 9ο αιώνα ήδη, οι Βλάχοι και Μολδαβοί Ρουμάνοι είχαν εμπορικές και πολιτιστικές σχέσεις με την πανίσχυρη τότε Βυζαντινή Αυτοκρατορία, η οποία φρόντισε αμέσως να τους εκχριστιανίσει στην ορθόδοξη μορφή του Χριστιανισμού. Μέχρι σήμερα οι Μολδαβοί είναι πιστοί ορθόδοξοι χριστιανοί και όπως είδα, οι εκκλησίες τους γέμουν πιστών.
Η μεγάλη δοκιμασία για Βλάχους και Μολδαβούς ήλθε τον 15ο αιώνα με τις επιθέσεις των Οθωμανών Τούρκων, οι οποίοι είχαν διαβεί τον Δούναβη. Ο Βλάχος ηγεμών Βλαντ Τέπες Ντράκουλα και ο ο Μολδαβός ηγεμών Στεπάν  τσε Μάρε (Στέφανος ο Μέγας, 1457-1504), κατέκοψαν αρκετούς οθωμανικούς στρατούς, πλην όμως η οθωμανική πίεση, η οποία τότε ήταν πανίσχυρη, υποχρέωσαν τα δύο ρουμανικά κράτη να γίνουν φόρου υποτελείς στον Σουλτάνο, ο οποίος διόριζε έκτοτε τους ηγεμόνες Βλαχίας και Μολδαβίας, οι οποίοι, με την σειρά τους είχαν την υποχρέωση να ακολουθούν την οθωμανική εξωτερική πολιτική. Από τον 17ο αιώνα οι Ηγεμόνες αυτοί ήταν Έλληνες Φαναριώτες (Μαυροκορδάτοι, Σούτσοι, Υψηλάντηδες κ.ά.) μέχρι την Επανάσταση του 1821, οπότε αντικαταστάθηκαν από εντόπιους. Και η μεν Ρουμανία έγινε πλήρως ανεξάρτητο κράτος μετά τον ρωσο-τουρκικό πόλεμο του 1877-78, η σημερινή Μολδαβία όμως (πρώην Βεσσαραβία) είχε άλλη εξέλιξη.
Ο ρωσο-τουρκικός πόλεμος του 1806-1812 απέσπασε την ανατολική Μολδαβία (πρώην Βεσσαραβία) από την δυτική Μολδαβία και η τσαρική Ρωσία την ενσωμάτωσε στην Ρωσική Αυτοκρατορία. Είναι ακόμη η περιοχή μεταξύ ποταμού Προύθου (Prut) και Δνειστέρου (Dniester). Έκτοτε η ρωσική γλώσσα , κουλτούρα και νομοθεσία επεκράτησε στην σημερινή Μολδαβία με την παραχώρηση ενός είδους τοπικής αυτονομίας το 1869 σε θέματα φορολογίας, εμπορίου και εκπαίδευσης. Το Κισινάου έγινε πρωτεύουσα της Μολδαβίας, η οποία ακόμη ονομαζόταν Βεσσαραβία. Ο εκρωσισμός άφησε τα ίχνη του και στην αρχιτεκτονική (μπαρόκ). Ακόμη και οι εφημερίδες εκδίδοντο στα ρωσικά. Ακόμη και σήμερα όλοι οι Μολδαβοί ομιλούν ρωσικά εκτός από την μητρική ρουμανική. Ο γράφων όμως παρατήρησε οτι σε όλα τα δημόσια κτίρια, δίπλα στην μολδαβική σημαία, κυματίζει και η σημαία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (κάτι ανάλογο παρατήρησα προ ολίγου καιρού και στην Γεωργία).
Από όσα είδα στο Ιστορικό Μουσείο, το 1917 άρχισε ένα εθνικό κίνημα απαλευθέρωσης από την Ρωσία και μετά την πτώση της ρωσικής δυναστείας των Ρωμανώφ κατά την διάρκεια του Α’ Παγκ. Πολέμου (1914-1918) το Κοινοβούλιο της Βεσσαραβίας (Sfatul Tarii) κήρυξε την Ένωση της Βεσσαραβίας με την αδελφή Ρουμανία το 1918. Έκτοτε η εκπαίδευση εκρουμανίστηκε. Όμως, η ατυχής σύμπραξη του Ρουμάνου δικτάτορα Αντονέσκου με τον Χίτλερ οδήγησαν στην ήττα και στην κατάληψη όλης της Ρουμανίας από τον Κόκκινο Στρατό. Και η μεν Ρουμανία αποτίναξε τον κομμουνιστικό ζυγό του δικτάτορα Τσαουσέσκου το 1989 με την Ρουμανική Επανάσταση, όμως η Βεσσαραβία έγινε το 1945 τμήμα της Σοβιετικής Ένωσης υπό το όνομα Μολδαβία, ως τιμωρία των Ρουμάνων για την συμμαχία τους με την ναζιστική Γερμανία. Από το 1991 η Μολδαβία είναι ανεξάρτητο κράτος, ακολουθεί ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική διατηρώντας καλές διπλωματικές και εμπορικές σχέσεις και με την Ρωσία και με την Δύση, κρατώντας όμως ουδετερότητα για να μην έχει την τύχη της Ουκρανίας. Ο γράφων την ημέρα αυτή, εκτός από το Ιστορικό Μουσείο επεσκέφθη και το Εθνογραφικό Μουσείο και Μουσείο Φυσικής Ιστορίας, τον Καθεδρικό Ναό της Γεννήσεως του Σωτήρος, την Αψίδα του Θριάμβου, κατασκευής 1846, μικρό αντίγραφο της Αψίδας των Παρισίων και άλλα αξιοθέατα της ωραίας πόλης του Κισινάου με τον ευγενή και φιλόξενο λαό της. Η πόλη διαθέτει μεγάλους και άνετους δρόμους και πεζοδρόμια και μεγάλα πάρκα για αναψυχή των κατοίκων, Εθνικό Θέατρο και επιβλητικά δημόσια κτίρια σε ρυθμό μπαρόκ.
Η επόμενη ημέρα 21 Ιουν. ήταν αφιερωμένη σε μια ωραία εκδρομή πέριξ του Κισινάου. Ο οδηγός και ξεναγός μου Βάλερυ Βλαντ μου έδωσε κάποιες πληροφορίες σχετικά με την χώρα του. Λοιπόν, από τα 3,7 εκατ. κατοίκους το 10% είναι Ουκρανοί, το 6% είναι Ρώσοι και υπάρχει 1% Εβραίοι. Είναι πτωχός λαός με  μέσο μισθό 500 δολάρια, σύνταξη για όλους 200 δολάρια και η νοσοκομειακή περίθαλψη παρέχεται δωρεάν μόνο για όσους διαθέτουν κοινωνική ασφάλιση. Είναι κράτος με συμφωνία σύνδεσης με την Ευρ. Ένωση και ευελπιστούν μέχρι το 2030 να γίνουν πλήρες μέλος. Το 60% του πληθυσμού είναι φιλοδυτικοί και το 40% φιλορώσοι. Εκχριστιανίσθηκαν από την Βυζαντινή Αυτοκρατορία τον 9ο αιώνα και είναι πιστός λαός.
Η εκδρομή συνεχίστηκε στην περιοχή του Παλαιού Ορχέϊ (Old Orhei) σε μια από τις ωραιότερες περιοχές της Μολδαβίας, όπου υπάρχει το γραφικό παραδοσιακό χωριό Μπουτεστένι με ξύλινες οικίες που θυμίζουν άλλες εποχές. Επί του λόφου υπάρχει το μικρό μοναστήρι Ορχέϊ με υπόγεια κελιά, έργο του 1608. Λειτουργεί μικρή εκκλησία. Η κοιλάδα Ορχέϊ, ορατή από την έξοδο των κελιών του μοναστηριού, διασχίζεται από ένα γραφικό ποτάμι και στις πλαγιές υπάρχουν σπηλιές. Στο χωριό λειτουργεί Λαογραφικό Μουσείο με αργαλειούς και παραδοσιακές φορεσιές και Παλαιοντολογικό Μουσείο με ευρήματα της Μέσης Παλαιολιθικής Εποχής (40.000-30.000 π.Χ.). Η πλέον ευχάριστη έκπληξη για τον γράφοντα ήταν όταν ο ξεναγός μου Βάλερυ σε ένα δωμάτιο του παραδοσιακού εστιατορίου έπαιξε για μένα στο πιάνο κάποια κλασικά κομμάτια. Αν και ερασιτέχνης, το παίξιμό του ήταν θαυμάσιο. Είναι από τις στιγμές ενός ταξιδιού που δεν ξεχνιούνται ποτέ. Ο γράφων θεωρεί τιμή του που κάποιος πιανίστας έπαιξε μόνο γι’αυτόν.
Ακολούθως κατευθυνθήκαμε στην κωμόπολη Κρίκοβα, περίπου 40χλμ. ανατολικά του Κισινάου. Την Κρίκοβα, όπως και το Ορχέϊ επισκέπτονται άπαντες οι επισκέπτες της χώρας. Έξωθεν αυτήςαπλώνονται εκατοντάδες εκτάρια αμπέλου, όπου παράγονται χιλιάδες τόννοι σταφυλιών. Η αμπελοκαλλιέργεια εδώ ανάγεται από τον 16ο αιώνα. Έξω από την Κρίκοβα ευρίσκεται το υπόγειο οινοποιείο με σήραγγες συνολικού μήκους 120χλμ. κάτω από την γη με θερμοκρασίες μεταξύ 5 και 20 βαθμών Κελσίου για την συντήρηση 500.000 μπουκαλιών εξαιρετικού οίνου. Οι υπόγειες σήραγγες κατασκευάστηκαν αρχικά για την εξόρυξη ασβεστόλιθου, πλην όμως από το 1947 λειτουργεί ως αποθηκευτικός χώρος του διάσημου σε όλον τον κόσμο κρασιού Κρίκοβα.
Υπάρχουν φωτογραφίες διασημοτήτων που κατά καιρούς επισκέφθηκαν τις σήραγγες (ΥΠΕΞ των ΗΠΑ Κέρυ, Νουρσουλτάν Ναζαρμπάγιεφ, πρόεδρος Καζακστάν, Άγκελα Μέρκελ, Καγκελάριος Γερμανίας, Ρετσέπ Ταγίπ Ερντογάν, πρόεδρος Τουρκίας και ο πρώτος άνθρωπος στο Διάστημα Γιούρι Γκαγκάριν). Η ξενάγηση των τουριστών έγινε από μια εξαιρετική ξεναγό και με ειδικά μικρά λεωφορεία άνευ σκεπής με θερμοκρασία 12 βαθμών (περάσαμε 3 ώρες χειμώνα εκεί κάτω). Στην ταινία που παρακολουθήσαμε πίνοντας ένα ποτήρι οίνο Κρίκοβα πέρασε από μπροστά μας ολόκληρη η ιστορία του κρασιού ανά τους  αιώνες. Ο Παστέρ έλεγε οτι σε ένα ποτήρι καλό κρασί εμπεριέχεται τόση φιλοσοφία, όση εμπεριέχεται σε ένα ολόκληρο βιβλίο φιλοσοφίας και ο Ρωμαίος φιλόσοφος Κικέρων έλεγε οτι σε μια κούπα κρασί περιέχεται όλη η ποίηση του κόσμου. Ο γράφων συμφωνεί, έχοντας ακόμη την γεύση στο στόμα.
Η 22 Ιουν. ήταν αφιερωμένη στην περίφημη Υπερδνειστερία και στην πρωτεύουσα αυτής Τιράσπολ. Η Υπερδνειστερία ή Τρανσίστρια ή Πρηντνεστρόβιε για τους ίδιους τους κατοίκους της είναι ένα μικρό και καθαρά ρωσικό κράτος σφηνωμένο μεταξύ Μολδαβίας και Ουκρανίας, πληθυσμού 400.000 κατοίκων με την Τιράσπολ να έχει 120.000 κατοίκους. Διασχίζεται από τον μεγάλο ποταμό Δνείστερο. Έχει όμως ενδιαφέρουσα Ιστορία. Οι Οθωμανοί Τούρκοι ήδη από το 1475 έκτισαν φρούρια καθ’όλο το μήκος της βόρειας ακτής της Μαύρης Θάλασσας και της Κριμαίας. Το φρούριο Τιγκίνα ή Μπέντερ, το οποίο επισκεφθήκαμε μετά τον έλεγχο διαβατηρίων στα σύνορα, μαρτυρά την ιστορία της περιοχής. Το 1707-09 οι Ρώσοι υπό τον Μεγάλο Πέτρο προσπαθούν για πρώτη φορά να εύρουν διέξοδο στην Μαύρη Θάλασσα ερχόμενοι για πρώτη φορά στην Ιστορία τους σε σύγκρουση με τους Οθωμανούς, πλην όμως αποτυγχάνουν και αποσύρονται.
Μετά από λίγα χρόνια και κατά την διάρκεια του Μεγάλου Βορείου Πολέμου μεταξύ Ρωσίας και Σουηδίας για τον έλεγχο του Βορρά οι Ρώσοι νίκησαν και το φρούριο Μπέντερ έγινε ένα από τα θέατρα του πολέμου. Μετά την ήττα τους στην Μάχη της Πολτάβα το 1713 (η μάχη της Πολτάβα είναι από τις σημαντικότερες στην παγκόσμια Ιστορία) οι Σουηδοί αποχώρησαν οριστικά και το 1801 έχασαν την Φινλανδία και τις Βαλτικές Χώρες από τους Ρώσους, οι οποίοι τότε ήταν στην μεγαλύτερή τους δύναμη. Η Ρωσία μετά τον Μεγάλο Βόρειο Πόλεμο εισήλθαν για πρώτη φορά στο προσκήνιο της ευρωπαϊκής Ιστορίας και ακόμη παραμένουν εκεί. Οι Τούρκοι όμως το 1713 κατάφεραν να κρατήσουν το φρούριο Μπέντερ με την βοήθεια του Ουκρανού στρατηγού Ματέπα, ο οποίος συμμάχησε πρώτα με τους Σουηδούς του βασιλιά Καρόλου και μετά με τους Οθωμανούς με σκοπό να κρατήσει μακρυά από την Δυτική Ουκρανία τους Ρώσους, οι οποίοι του φαινόταν πιο σκληρά αφεντικά από οποιονδήποτε Καθολικό βασιλιά (η Ιστορία απέδειξε οτι είχε απόλυτο δίκαιο).
Το κάστρο Τίγκινα ή Μπέντερ κτίστηκε από τον Οθωμανό σουλτάνο Σουλεϊμάν Μεγαλοπρεπή το 1537 για τον έλαγχο της περιοχής μεταξύ Μολδαβίας-Ουκρανίας. Ο πρώτος ρωσο-τουρκικός πόλεμος έγινε το 1770-74 (στην Ελλάδα είναι γνωστός υπό το όνομα Ορλωφικά-Λάμπρος Κατσώνης). Με την Συνθήκη του Κιουτσούκ-Καϊναρτζή οι Τούρκοι διατήρησαν το κάστρο Τίγκινα, πλην όμως οι Ρώσοι υπό την Μεγάλη Αικατερίνη κατέλαβαν εις βάρος των Οθωμανών και των Τατάρων την Κριμαία και άρχισαν να διατηρούν στόλο στην Μαύρη Θάλασσα, πραγματοποιώντας το όνειρο του Μεγάλου Πέτρου (σ.σ. η ισχυρή ανάπτυξη του ελληνικού εμπορικού στόλου οφείλεται στις προβλέψεις αυτής της εθνοσωτήριας για εμάς Συνθήκης).
Κατά τον δεύτερο ρωσο-τουρκικό πόλεμο 1789-1792 η Ρωσία υπό την Μεγάλη Αικατερίνη καταλαμβάνει από τους Οθωμανούς ολόκληρη την βόρεια ακτή της Μαύρης Θάλασσας και ενσωματώνει στην Ρωσία την περιοχή μεταξύ Προύθου ποταμού και Δνειστέρου ποταμού , η οποία είναι η σημερινή Μολδαβία. Παράλληλα, το 1792 και για τον πληρέστερο έλεγχο της περιοχής εισάγει μάζα Ρώσων υπηκόων στην σημερινή περιοχή της Υπερδνειστερίας, μεταξύ Μολδαβίας και Ουκρανίας , η οποία σήμερα είναι ανεξάρτητο ρωσικό κράτος. Με την  Συνθήκη του Βουκουρεστίου του 1806 ο Οθωμανός Σουλτάνος αναγνωρίζει τις νέες ρωσικές κτήσεις. Το 1871 ο Τσάρος Αλέξανδρος Β’ παραχωρεί αυτονομία στην Υπερδνειστερία, αλλά το 1889 ο ρωσικός στρατός ανακαταλαμβάνει την περιοχή μέχρι το 1914, οπότε με την έναρξη του Α’ Παγκ. Πολέμου η Ρουμανία εισέρχεται στην Μολδαβία, την οποία χάνει, όπως προείπαμε το 1945.
Η Τιράσπολις μπορεί να θεωρηθεί ως το τελευταίο εναπομείναν κατάλοιπο του Ψυχρού Πολέμου στην Ευρώπη. Έμπροσθεν του Κοινοβουλίου και του Κυβερνείου ίστανται αγάλματα του Λένιν και το σφυροδρέπανο υπάρχει στην σημαία της Υπερδνειστερίας. Ακόμη και ένα εστιατόριο έχει το όνομα ”Back to USSR”, ”Πίσω στην Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών”.
Μάταιη νοσταλγία. Η Ιστορία γύρισε σελίδα και-για να χρησιμοποιήσω λενινιστικούς όρους- το procces (εξέλιξη-πρόοδος) της Ιστορίας άφησε πίσω τον homo sovieticus που ο Λένιν ονειρεύτηκε. Η οικονομία της Υπερδνειστερίας είναι ιδιωτική, μόνο τα αγάλματα και το σφυροδρέπανο έμειναν.
Παρόλα αυτά, ένας γνήσιος ταξιδευτής οφείλει να σέβεται όλες τις απόψεις και τα πιστεύματα των ανθρώπων που επισκέπτεται, ακόμη και αν δεν είναι παρά ουτοπίες. Η Τιράσπολις είναι πόλη καθαρά σοβιετικής αρχιτεκτονικής, καθαρή, ζωντανή και συμπαθητική. Οι άνθρωποι είναι επίσης πολύ πιστοί στην Ορθοδοξία. Πράγματι σε όλη την μολδαβική ύπαιθρο παρατηρεί κανείς αγάλματα του Εσταυρωμένου. Άφησα τις χώρες αυτές την 22 Ιουνίου πλήρης γνώσεων και καλών εντυπώσεων, ευχόμενος στους λαούς αυτούς ευημερία και προπάντων ειρήνη. Ναι, όπως ο Βάλερυ ευχήθηκε και σε μένα προπάντων ειρήνη και με όσα συμβαίνουν στην γειτονιά τους, πρόσεξα οτι στις ευχές τους πρώτα έρχεται η ειρήνη και μετά η υγεία. Ειρήνη σοι ω Μολδαβία, ειρήνη σοι ω Υπερδνειστερία.
Iωάννης Ξηρός